معاون سابق بیمه و بانک وزارت اقتصاد در خصوص چالش‌های نظام بانکی ایران بیان کرد: عوامل متعددی از جمله زیان‌سازی مدل کسب‌وکار بانک‌ها، ناترازی مالی، ضعف در اعتبارسنجی و چالش‌های فناوری، کارکرد این سیستم را مختل کرده است.
به گزارش بنکر (Banker)، نظام بانکی ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی مواجه بوده که بر کارکرد صحیح آن تأثیر گذاشته است.
مشکلاتی نظیر ناترازی مالی، مدیریت ناکارآمد منابع، تورم بالا و کسری بودجه دولتی، از جمله دلایل اصلی این چالش‌ها محسوب می‌شوند.
تحریم‌ها و شرایط اقتصادی نامساعد نیز فشارهای خارجی را به بانک‌ها وارد کرده و بر عملکرد آن‌ها تأثیرگذار بوده است.
به‌طور کلی، نظام بانکی ایران نیازمند اصلاحات ساختاری و مدیریتی برای خروج از وضعیت بحرانی خود است.
به‌منظور بررسی دقیق‌تر این چالش‌ها، با عباس معمار نژاد، عضو هیئت‌علمی دانشگاه و معاون سابق بیمه و بانک وزارت امور اقتصادی و دارایی گفت‌وگو کرده‌ایم.
زیان‌زایی مدل کسب‌وکار بانک‌ها
معمار نژاد به افزایش سرمایه بانک‌ها اشاره کرده و گفت: در سال‌های اخیر، افزایش سرمایه بانک‌ها عمدتاً از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها صورت گرفته است.
اگرچه این کار به‌طور ظاهری وضعیت ترازنامه بانک‌ها را بهبود می‌بخشد، اما از نظر واقعی کیفیت سرمایه آن‌ها را ارتقا نمی‌دهد.
به همین دلیل، برخی بر این باورند که باید افزایش سرمایه در بانک‌های خصوصی، از محل آورده نقدی صورت گیرد.
وی ادامه داد: چالش دیگری که بانک‌ها با آن مواجه هستند، مشکلات ساختاری است که عمیقاً بر عملکرد سیستم بانکی تأثیر می‌گذارد.
این مشکلات شامل عدم حاکمیت شرکتی مؤثر، مدل کسب‌وکار زیان‌زا، اعتبارسنجی نامناسب مشتریان و بنگاه‌داری بانک‌ها می‌باشد.
به گفته معمار نژاد، یکی از عمده‌ترین چالش‌ها، مدل کسب‌وکار زیان‌زا است که به دلیل عواملی نظیر قوانین ناکارآمد موجب زیان‌دهی بانک‌ها شده است.
وی همچنین به تأثیر فشارهای اجتماعی و سیاسی بر عملکرد بانک‌ها اشاره و اعلام کرد که تحریم‌ها و محدودیت‌ها بانک‌ها را وادار کرده‌اند که از شیوه‌های جایگزین استفاده کنند که این امر درآمدهای کارمزد آن‌ها را کاهش می‌دهد.
رقابت و مشکلات ساختاری
معمار نژاد در ادامه به رقابت بانک‌ها در جذب منابع اشاره کرد و افزود: طبق آمار، حدود ۶۵۰۰ شعبه غیرضروری در کشور وجود دارد و هزینه‌های عملکرد این شعب به دلیل بالابودن هزینه‌های اداری و پرسنلی قابل توجه است.
رقابت بین بانک‌ها برای جذب سپرده‌ها به افزایش زیان‌ها و هزینه‌های بالاتر منجر شده است.
وی همچنین نسبت بالای مطالبات غیرجاری در سیستم بانکی را ناشی از عدم اعتبارسنجی صحیح مشتریان و ریسک‌های اعطای تسهیلات عنوان کرد.
در حال حاضر، زیان انباشته بانک‌ها به اعداد بالایی رسیده است که برخی از آن‌ها به حدود ۲۰۰ همت می‌رسد.
چالش‌های فناوری و سایبری
معمار نژاد به چالش‌های فناوری در نظام بانکی نیز اشاره کرد و گفت: سیستم بانکداری متمرکز در بسیاری از بانک‌ها دارای نقص‌های جدی است.
همچنین توجه کافی به بانکداری دیجیتال نشده است. این در حالی است که بانکداری دیجیتال باید شامل اصلاح مدل کسب‌وکار و فرایندهای بانکی نیز باشد.
وی همچنین بر اهمیت امنیت سایبری و یکپارچگی سیستم‌های اطلاعاتی تأکید کرد و گفت: اختلالات در سیستم بانکی در ایام خاص از جمله شب یلدا و شب عید به علت عدم یکپارچگی و به‌روزرسانی سیستم‌های فناوری ایجاد می‌شود.
نتیجه‌گیری
معمار نژاد در پایان گفت: برای حل چالش‌های نظام بانکی، وجود اجماع در حاکمیت و هماهنگی میان قوای مختلف کشور ضروری است. همچنین، اطمینان به ذینفعان بانک‌ها و بهبود استانداردهای نظارتی باید در دستور کار قرار گیرد.
این گفتگو نشان‌دهنده اهمیت پرداختن به چالش‌های متنوع و پیچیده نظام بانکی ایران است که نیاز به اصلاحات بنیادی و همکاری از سوی تمامی ذینفعان دارد.
