به گزارش بنکر (Banker)، به عبارت خیلی ساده تر، تراکنش به عمل اجرای دستورات کاربر در بانک اطلاعاتی می‌گویند. بر همین اساس به همه فرآیندهای مالی و پولی که در سیستم‌های بانکی و پرداخت توسط مشتریان و کاربران این سامانه رخ می‌دهد تراکنش مالی یا به اختصار تراکنش می‌گویند.
تراکنش می‌تواند موفق یا ناموفق باشد. تراکنش همیشه از دو سمت تشکیل شده یکی مشتری و دیگری سرویس‌دهنده و بدین صورت انجام می‌شود که در خواستی برای خدمت دهنده (مثلاً بانک) فرستاده می‌شود و اگر کل تقاضای مشتری به درستی انجام شد مشتری از این امر با دریافت رسید از سوی خدمت دهنده (سرویس دهنده) با خبر می‌شود.
انواع تراکنش
در بانکداری نوین، به هرگونه وسیله‌ای که با استفاده از آن بتوان عملیات انتقال وجه را انجام داد ابزار پرداخت و به تمامی سخت افزارها و نرم افزاهایی که با استفاده از ابزارهای پرداخت بتوانیم روی آنها تراکنش انجام دهیم ابزار پذیرش گفته می‌شود و امروزه بیشترین اصطلاحی که درباره این ابزار استفاده می‌شود مفهوم «درگاه پرداخت بانکی» است.
نقل و انتقالات وجه هم با استفاده از ابزارهای پرداخت (مانند کارت بانکی) توسط ابزارهای پذیرش (مانند درگاه پرداخت اینترنتی) در بازه‌های زمانی مشخص و حتی با سقف معین امکان‌پذیر است. اما این تراکنش‌ها انوع مختلفی دارد.
تراکنش خرید
تراکنش خرید فرآیندی است که طی آن به واسطه ابزار پذیرش وجه کالا یا خدمات از حساب خریدار (دارنده) کسر و به حساب فروشنده (پذیرنده) واریز می‌شود. در این عمل، ابزار پذیرش می‌تواند درگاه پرداخت اینترنتی (IPG) و یا دستگاه کارتخوان سیار یا پایانه فروشگاهی باشد.
تراکنش موجودی
طی این فرآیند دارنده کارت می تواند از طریق ابزارهای پذیرش کارت نظیر دستگاه خود پرداز، پایانه فروشگاهی، کارتخوان سیار، کیوسک و نرم‌افزارهای همراه‌بانک موجودی حساب خود را دریافت و کنترل کند.
تراکنش برگشت از خرید
با انجام این تراکنش، وجهی که از طریق کارت نقدی یا اعتباری به حساب دیگری منتقل شده است، به دلایل مختلف بعد از انجام یک تراکنش خرید موفق به حساب دارنده کارت مجددا بازگردانده می‌شود. مقدار این وجه تنها می‌تواند به اندازه یا کمتر از مقدار پول پرداخت شده قبلی توسط دارنده کارت باشد. همچنین تنها برای خریدهای موفق و به‌طور کامل انجام شده قابل انجام است. این مورد در زمانی که یک سامانه پرداخت دچار اختلال شود و یا طرفین از معامله خود صرف نظر کنند امکان‌پذیر است.
تراکنش پرداخت قبض
در این تراکنش دارنده کارت بانکی توسط یکی از ابزارهای پذیرش اقدام به پرداخت قبوض خدماتی یا قبض های دیگر نظیر قبض جریمه و یا حتی پرداخت قسط تسهیلات می‌کند. امروزه علاوه بر باجه‌های خودپرداز، موبایل‌بانک‌ها بسیاری از امور پرداختی را تسهیل کرده‌اند و در اغلب موارد، دیگر نیازی به حضور فیزیکی در باجه‌های شعب بانکی برای پرداخت قبوض و اقساط نیست.
کیف الکترونیک پول
در تابستان سال ۹۹ بانک مرکزی ضوابط صدور کیف الکترونیک پول را تحت عنوان «ضوابط فعالیت مؤسسات اعتباری و راهبران کیف الکترونیک پول در نظام پرداخت کشور» را به شبکه بانکی کشور ابلاغ کرد که طبق آن، تراکنش‌هایی چون افزایش یا کاهش موجودی، کاهش موجودی با وجه نقد، بیرون شبکه راهبر، درون شبکه راهبر، خرید، کیف به کیف و برگشت از خرید انواع تراکنش‌های مجاز کیف پول الکترونیک هستند.
مزیت اصلی کیف پول الکترونیکی سهیل پرداخت‌های آنلاین است و از وارد کردن مکرر اطلاعات بانکی و رمز عبور جلوگیری می‌کند.
خطای تراکنش ناموفق
به هر دلیل که تراکنش‌های انجام شده با موفقیت به پایان نرسند و رسید عملیات موفق به کاربران تحویل داده نشود و یا به عبارتی تراکنش با خطا مواجه شود، کاربر پیام تراکنش ناموفق دریافت می‌کند. خطاهای تراکنشی دارای انواع مختلفی مانند خطای پذیرندگی، خطای کاربری، خطای صادرکنندگی، خطای شاپرکی و خطای کسب و کار است.
خطای کاربری همواره عمده‌ترین دلیل بروز خطاها بوده، این نوع خطا به عملکرد شبکه پرداخت ارتباطی نداشته و ناشی از عملکرد دارنده کارت مانند کمبود موجودی یا فراموشی رمز است. کمترین سهم خطا هم مربوط به خطای شاپرکی است که به دلیل اختلال در سوئیچ شاپرک در برخی ساعات اتفاق می‌افتد.
بدین ترتیب بد نیست بدانید که بیشتر خطاهایی که در هنگام انجام عملیات پرداخت با آن مواجه می شویم، خطای انسانی هستند که بیشتر به این دلایل است:
· رمز کارت نا معتبر است
· موجودی کافی نیست
· شماره کارت وارد شده نامعتبر است
· رمز دوم کارت اشتباه وارد شده است.
· رمز پویا منقضی شده است.
· تاریخ انقضا صحیح وارد نشده است.
در چنین مواردی، پرداخت کنندگانی (دارندگانی) که ممکن است با خطا مواجه شوند بهتر است ابتدا موارد ذکر شده را بررسی کنند و در صورتی که از درج صحیح اطلاعات مطمئن شدند، نسبت به اعلام خطا به شرکت ارائه دهنده سرویس پرداخت اقدام کنند.
فراموش نکنیم که در هنگام انجام هرگونه تراکنش بانکی، حفظ نکات امنیتی و نگهداری صورت‌وضعیت تراکنش‌ها ضروری است که البته امروزه همراه‌بانک‌ها با ذخیره اطلاعات و سوابق هر تراکنش به مدیریت مالی افراد کمک شایان توجهی می‌کنند.
