در همه جای جهان، افزایش سن و امید به زندگی چالش‌هایی را برای صندوق‌های بازنشستگی در کشورهای مختلف جهت پشتیبانی از افراد تحت پوشش ایجاد کرده است.
به گزارش بنکر (Banker)، برخی از کشورها سن بازنشستگی را افزایش دادند و حتی حداقل سن بازنشستگی را ۶۷ سال تعیین کردند یعنی با ایجاد پیوند مستقیم بین افزایش سن بازنشستگی و روند تکاملی امید به زندگی، سعی کردند راهی برای حل چالش‌های این حوزه بیابند.
ایران نیز از این قاعده کلی مستثنا نیست؛ متوسط سن بازنشستگی در ایران ۵۱ سال است و سن امید به زندگی در ایران از سال ۱۳۳۰ تا به امروز از ۴۶ سال به ۷۶ سال افزایش یافته؛ در حالی که متوسط سن بازنشستگی از ۵۷ سال به ۵۱ سال کاهش پیدا کرده است.
بنا بر این رویه، در ایران نیز سن بازنشستگی نیازمند اصلاحاتی بود تا صندوق‌ها از این وضعیت و چالش خارج شوند که البته به گفته کارشناسان، این تغییر باید در بستر زمان با شیب آرام و منطقی پیش برود تا بیمه پرداز و اعضای صندوق‌های بازنشستگی متحمل سختی نشوند.
در چنین شرایطی، مجلس شورای اسلامی در لایحه برنامه هفتم پیشرفت و به منظور کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی، سن بازنشستگی را برای گروه‌های مختلف افزایش داد و در همین راستا، بند الحاقی بند خ ماده ۲۹ لایحه در جلسه علنی روز ۲۸ آبان سال گذشته با موافقت دولت و کمیسیون برنامه به رأی گذاشته شد و به تصویب رسید همچنین شورای نگهبان ۲۴ دی ۱۴۰۲ از موافقت این شورا با افزایش سن بازنشستگی خبر داد.
همان طور که انتظار می‌رفت مصوبه مجلس برای افزایش سن بازنشستگی و سنوات خدمت بیمه‌پردازان، مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت؛ موافقان وضعیت بحرانی صندوق‌های بازنشستگی را عامل اصلی این تصمیم می‌دانستند و مخالفان این اقدام را همسو با اسناد بالادستی در حوزه رفاه و تامین اجتماعی نمی‌دانستند.
سید صولت مرتضوی وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی دولت سیزدهم ۲۵ بهمن سال گذشته در مورد زمان اجرای قانون افزایش سن بازنشستگی اعلام کرده بود که این قانون سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ اجرایی نمی‌شود و در سال ۱۴۰۵ عملیاتی خواهد شد.
بعد از کش و قوس‌های فراوان و اعلام نظرات موافقان و مخالفان برای اجرای افزایش سن بازنشستگی، سرانجام آیین نامه اجرایی قانون افزایش سن بازنشستگی ابلاغ شد.
محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور آیین‌نامه اجرایی ماده (۲۹) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران درباره نحوه افزایش سنوات الزامی بیمه پردازی برای بازنشستگی این آیین نامه اجرایی را برای اجرا به سازمان اداری و استخدامی و وزارت کار ابلاغ کرد.
هیات وزیران در جلسه ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ به پیشنهاد شماره ۱۵۷۲۷۷ تاریخ ۷ آذر ۱۴۰۳ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به استناد ماده (۲۹) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳، آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده را تصویب کرده بود.
افزایش سن بازنشستگی چگونه برای بیمه پردازان محاسبه می‌شود؟
این آیین‌نامه که در ۷ ماده تنظیم و برای اجرا ابلاغ شده است؛ در ماده ۲ آن، مدت افزایش سابقه بیمه پردازی نسبت به زمان احراز شرایط بازنشستگی را به شرح زیر ابلاغ کرده است:
۱- بیمه‌پردازانی که بیش از ۲۸ سال تمام سابقه بیمه پردازی دارند به سنوات الزامی بیمه پردازی آنان برای بازنشستگی اضافه نمی‌شود.
۲- بیمه‌پردازانی که از ۲۵ تا ۲۸ سال تمام سابقه بیمه پردازی دارند به سنوات الزامی بیمه پردازی آنان برای بازنشستگی به ازای هرسال تا زمان بازنشستگی ۲ ماه اضافه می‌شود.
۳- بیمه‌پردازانی که از ۲۰ تا ۲۵ سال تمام سابقه بیمه پردازی دارند به سنوات الزامی بیمه پردازی آنان برای بازنشستگی به ازای هرسال تا زمان بازنشستگی ۳ ماه اضافه می‌شود.
۴- بیمه‌پردازانی که از ۱۵ تا ۲۰ سال تمام سابقه بیمه پردازی دارند به سنوات الزامی بیمه پردازی آنان برای بازنشستگی به ازای هرسال تا زمان بازنشستگی ۴ ماه اضافه می‌شود.
۵- بیمه‌پردازانی که مطابق قوانین کمتر از ۱۵ سال تمام سابقه بیمه پردازی دارند به سنوات الزامی بیمه پردازی آنان برای بازنشستگی ۵سال اضافه می‌شود.
چه صندوق‌های بازنشستگی مشمول این قانون می شود؟
ماده یک این آیین‌نامه، صندوق‌های بازنشستگی مشمول این قانون را صندوق‌های بازنشستگی کشوری، لشکری، سازمان تأمین‌اجتماعی و سایر سازمان‌ها و صندوق‌های بازنشستگی فعال در قلمرو بیمه‌های اجتماعی کشور عنوان کرده است.
طبق این آیین‌نامه، بیمه پرداز شخصی است که با عناوین بیمه‌پرداز یا کسور پرداز و نظایر آن، راساً مشمول مقررات هر یک از صندوق‌های بازنشستگی است و با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه یا کسور بازنشستگی حق استفاده از مزایای بازنشستگی را مطابق قوانین و مقررات صندوق بازنشستگی مربوط دارد.
براساس قانون یادشده، بیمه‌پردازانی که مطابق قوانین کمتر از ۱۵ سال تمام سابقه بیمه‌پردازی دارند؛ به سنوات الزامی بیمه پردازی آنان برای بازنشستگی، پنج سال اضافه خواهد شد.
سن بیمه پرداز در زمان بازنشستگی در اجرای این آیین نامه
اجرای تمام یا بخشی از این قانون جهت افزایش سنوات الزامی بازنشستگی مشروط بر آن است که سن بیمه پرداز در زمان بازنشستگی برای مردان از ۶۲ سال تمام و برای زنان از ۵۵ سال تمام بیشتر نباشد.
در هر حال، حداکثر سنوات الزامی بیمه پردازی بازنشستگی برای مردان (۳۵) سال و برای زنان (۳۰) سال با لحاظ تبصره های ماده (۲۹) قانون خواهد بود.
شرایط بازنشستگی ایثارگران معلولان و شاغلان مشاغل سخت و زیان آور چگونه است؟
همچنین در ماده ۴ این آیین نامه تصریح شده است: شرایط بازنشستگی ایثارگران معلولان و شاغلان مشاغل سخت و زیان آور و دستگاه‌هایی که مطابق قانون از شمول احکام مربوط مستتثنی شده‌اند؛ مشمول قوانین خاص خود بوده و از شمول احکام این آیین‌نامه خارج هستند.
ادامه اشتغال و بیمه‌پردازی اشخاص شاغل در دستگاه‌های اجرایی قانون مدیریت خدمات کشوری
بر اساس این قانون، ادامه اشتغال و بیمه‌پردازی اشخاص شاغل در دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۶ پس از احراز سنوات الزامی بیمه پردازی برای بازنشستگی با رضایت بیمه شده و موافقت دستگاه ذیربط، علاوه بر زمان‌های مندرج در جدول ماده (۲) این آیین نامه و تا سقف سن اشتغال مقرر در قوانین مربوط بلامانع است.
همچنین چنانچه دستگاه‌ها به خدمات برخی از کارکنان نیاز نداشته باشند، حسب مورد می‌توانند بدون لحاظ افزایش سنوات الزامی موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه و مطابق قوانین و مقررات صندوق مربوط با پیشنهاد بالاترین مقام اجرایی همان دستگاه و موافقت معاون اول رئیس جمهور، نسبت به صدور احکام بازنشستگی آنان اقدام کنند.
بارمالی ناشی از اجرای این ماده بر عهده دستگاه ذیربط با تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور است و به صندوق بازنشستگی مربوطه پرداخت می‌شود.
همچنین طبق این قانون، بازنشستگی بیمه‌پردازانی که پیش از تکمیل سنوات الزامی مقرر در ماده (۲) این آیین نامه متقاضی و حائز شرایط بازنشستگی، وفق قوانین و مقررات صندوق مربوط هستند، بلامانع است. حقوق بازنشستگی این افراد متناسب با سنوات مندرج در ماده یادشده به نسبت سنوات بیمه پردازی آنها به سنوات الزامی بیمه پردازی برای بازنشستگی آنها برقرار و پرداخت می‌شود.
