بورس شکست خورد؛ بانک دست به‌کار شود

به گزارش بنکر (Banker)، البته طیفی از چهره‌های آکادمیک حوزه اقتصاد نیز به این موضوع انتقاداتی ساختاری وارد می‌کنند اما تقریبا هیچ یک منکر اینکه اقتصاد ایران برای تامین مالی در بخش‌های مختلف به «بانک» وابستگی کتمان‌ناپذیری دارد، نیستند؛ از همین رو کارشناسان و فعالان حوزه تولید معتقدند برای رونق تولید یکی از مهم‌ترین اقداماتی که باید انجام شود، ساده‌سازی و تسهیل مراحل اخذ تسهیلات بانکی است. این عده با ارجاع مخاطب به نحوه تامین مالی پروژه‌های تولیدی در کشورهای توسعه‌یافته، مواردی مانند «فکتورینگ» را یکی از فاکتورهای تسهیل‌کننده این امر بسیار موثر دانسته و به کار بستن آن را یکی از ضروریات برای توسعه تولید می‌دانند.

در بحث‌های پیرامون شعار سال نیز به مسئله تامین مالی به‌عنوان یکی از موانع اصلی تولید اشاره و برطرف کردن آن یکی از اولویت‌های اصلی برای حرکت در مسیر توسعه تولید شمرده شده است. البته در این بین باید به معضلاتی چون کاهش روزافزون ارزش پول ملی اشاره کرد و همچنین نرخ بالای تورم که می‌تواند باعث افزایش نرخ سود تسهیلات شود باعث شده جذابیت این نحو از تامین مالی برای تولیدکنندگان کاهش یابد و از طرفی هم هزینه‌های تولید را به مقدار چشمگیری افزایش دهد؛ از همین رو کارشناسان از دولت و مجلس توقع دارند تا در مسیر هموارسازی هرچه بیشتر راه‌های تامین مالی از بانک قدم برداشته و از بانک مرکزی هم این انتظار را دارند تا با تنظیم اصولی نرخ سود تسهیلات و همچنین کنترل تورم شرایط را برای رونق تولید در کشور فراهم کند.

اولویت‌های بانک مرکزی برای تحقق شعار سال ۱۴۰۰

رئیس کل بانک مرکزی در یادداشتی اینستاگرامی به تشریح اولویت‌های بانک مرکزی برای تحقق شعار سال ۱۴۰۰ و اجرای عملی بیانات رهبر معظم انقلاب در ایام نوروز پرداخت.

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، یادداشت رئیس کل بانک مرکزی به این شرح است: بانک مرکزی در راستای محقق کردن شعار سال ۱۴۰۰ و اجرای عملی بیانات رهبر معظم انقلاب در ایام نوروز و در چارچوب وظایف قانونی خود این اقدامات را در اولویت خود خواهد داشت: مهار تورم، با بهره‌گیری از ابزارهای سیاست پولی و نیز ارتقا و تعمیق عملیات بازار باز. تورم، موضوع کلان اقتصادی است که با تصحیح سیاست‌گذاری اقتصادی هم در دولت و بودجه و هم در بخش سیاست‌گذاری پولی حاصل می‌شود.

تقویت ارزش پول ملی، با کنترل انتظارات و محدود کردن رشد نقدینگی از هر دو طریق: محدود کردن رشد پایه پولی و تداوم اقدامات اجرایی برای کاهش ناترازی بانک‌ها و تنظیم و اعمال محدودیت در خلق نقدینگی بانک‌ها.

ارتقای ثبات بازار، مدیریت نوسانات و تلاش برای پیش‌بینی‌پذیر کردن روند نرخ ارز و سایر متغیرهای اقتصادی و تقویت اقدامات برای آزادسازی منابع مسدود ارزی در خارج از کشور.

بسترسازی هدایت منابع بانکی به سمت تولید و رفع موانع پشتیبانی بانک‌ها از تولید؛ به‌ویژه تاکید بر تامین مالی زنجیره تولید و نیز محدودسازی بنگاهداری بانک‌ها.

ارتقای شفافیت و مقابله با هرگونه پولشویی از طریق تکمیل اقدامات نظارتی بر تراکنش‌های بانکی و نیز بستن منافذ فساد در نظام بانکی از طریق نظارت و پایش اعتبارسنجی در اعطای تسهیلات و نحوه هزینه‌کرد آن و وصول مطالبات معوق.

براساس مجموعه شاخص‌ها و در غیاب شوک جدید به اقتصاد ایران، به‌طور طبیعی سال ۱۴۰۰ باثبات‌تر از سال ۱۳۹۹ است و احتمال غالب آن است که رشد اقتصادی تداوم یافته و تورم هم به مسیر بلندمدت خود برگردد. البته این بدان معنا نیست که احتیاط‌های لازم را در پیش نگرفته و تدابیر لازم اتخاذ نشود.

تمهیدات مجلس در راستای مانع‌زدایی از تامین‌مالی

محمد صفایی دلوئی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به تمهیدات پیش‌بینی شده مجلس در بودجه ۱۴۰۰ به صمت گفت: پیش از هر چیز باید تاکید کنم که مجلس اعتبار بسیار خوبی در بودجه ۱۴۰۰ برای تقویت و گسترش اشتغال پیش‌بینی کرده که مبلغ آن بالغ بر ۳۲ هزار میلیارد تومان است. وی در ادامه افزود: از طرفی هم مجلس یازدهم در بخش‌های مختلف لایحه بودجه ۱۴۰۰ با هدف تقویت بخش‌های تولیدی و مولد اقتصاد، اعتبارات کلانی را پیش‌بینی کرده که هر یک می‌توانند زمینه را برای توسعه زیرساخت‌ها فراهم کنند.

تسهیل ارائه تسهیلات با اصلاح نظام بانکی

صفایی دلوئی با تاکید بر تسهیل روند تامین اعتبار برای واحدهای تولیدی در مجلس، عنوان کرد: یکی از مواردی که می‌تواند تامین مالی از طریق بانک‌ها را در سال جاری تسهیل کند، بررسی طرح اصلاح نظام بانکی در مجلس است که اگر تصویب شود می‌تواند اصلاحات بسیار خوبی را در راستای تسهیل تامین اعتبار واحدهای تولیدی رقم بزند.

رفع موانع پولی و مالی

این نماینده مجلس شورای اسلامی به موانع بر سر راه تولید در حوزه‌های مالی و پولی اشاره کرد و گفت: موانعی در حوزه مالی و پولی بر سر راه تولید وجود دارد که با تصویب قانون اصلاح نظام بانکی به مقدار زیادی رفع می‌شوند و صاحبان کسب‌وکارهای مولد می‌توانند تسهیلات بانکی و اعتبارات را به‌نحوی ساده‌تر و در زمانی کوتاه‌تر دریافت کنند.

مصوبه‌ای در حمایت از دانش‌بنیان‌ها

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به مصوبه‌ای که به‌تازگی در صحن مجلس با رای بالایی به تصویب رسید به صمت گفت: به‌تازگی طرحی در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به تصویب رسید که دقیقا با هدف مانع‌زدایی از تولید مورد بررسی قرار گرفته بود و خوشبختانه با ۲۰۷ رای نهایی شد.

اصلاح نظام مالیاتی

نماینده مردم گناباد در مجلس با تاکید بر لزوم اصلاح نظام مالیات‌ستانی کشور با هدف مانع‌زدایی از مسیر تولید، عنوان کرد: مجلس قصد دارد در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۰ علاوه بر اصلاح نظام بانکی، نظام مالیات‌ستانی کشور را نیز مورد بازبینی و اصلاح قرار دهد. این موضوع نیز می‌تواند تاثیر بسیار خوبی بر روند تقویت بخش‌های مولد اقتصاد ایران داشته باشد.

صفایی دلوئی در پایان خاطرنشان کرد: البته موضوع مالیات از حساسیت بالایی برخوردار است اما مجلس با دقت در پی بررسی آن است و حتما در هفته‌های آینده به نتایج مثبتی که می‌تواند کمک‌حال بخش‌های تولید کشور باشد، خواهیم رسید که به سمع و نظر ملت عزیز ایران خواهیم رساند.

بورس؛ پروژه‌ای شکست‌خورده

ارسلان فتحی‌پور، رئیس سابق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به راه‌های تامین مالی تولید، به صمت گفت: برای اینکه سرمایه به سمت تولیدی‌ها هدایت شود دو راه وجود دارد؛ یکی بانک و دیگری بازار سهام.

وی در ادامه افزود: همانطور که رهبر معظم انقلاب نیز در این باره فرموده‌اند ما باید تلاش کنیم موانع بر سر راه تولید را برداشته و مسیر را برای رونق اقتصادی هموار کنیم.

بانک آستین بالا بزند

فتحی‌پور با یادآوری اتفاقات سال ۹۹ در بازار سرمایه عنوان کرد: در ابتدای سال گذشته وضعیت بورس خوب بود اما متاسفانه شاهد بودیم که تعادل بازار را بر هم زدند و امکان تامین مالی از طریق بازار سهام را به‌کلی از بین بردند. متاسفانه شاهد بودیم که سرمایه‌های عده زیادی از مردم در این بازار سوخت شد و به‌دلیل اعتمادزدایی دیگر کسی سرمایه خود را وارد بورس نمی‌کند.

وی ادامه داد: بنابر آنچه گفته شد می‌توان گفت بورس یک پروژه شکست‌خورده است که فقط باعث شد مردم اعتمادشان را نسبت به این بخش از دست بدهند، در حالی که بسیاری از کشورها اقتصادشان را براساس تامین مالی واحدهای تولیدی از محل بازار سرمایه بنا نهاده‌اند.

حفظ جایگاه سنتی بانک‌ها در اقتصاد

رئیس سابق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به نقش سنتی بانک‌ها در اقتصاد ایران به صمت گفت: با کنار رفتن بورس از مبحث تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی باید بانک‌ها بار دیگر وارد میدان شده و وظیفه مهم و سنگین تامین اعتبار برای بخش‌های تولیدی اقتصاد ایران را به دوش بکشند. البته به‌طور سنتی این وظیفه همیشه در اقتصاد ایران برعهده بانک‌ها بوده، اما در یکی دو سال اخیر انتظار می‌رفت بورس نیز بتواند در این مسئله نقش خوبی را بازی کند که متاسفانه به‌دلیل مدیریت نادرست و اشتباه این شانس را از دست دادیم.

این استاد اقتصاد افزود: بانک‌ها و حتی صندوق‌ها موظفند که منابع در اختیار خود را با سود معقولی در اختیار بنگاه‌های تولیدی بزرگ و کوچک قرار دهند تا بتوان تحقق آرمان توسعه اقتصادی همه‌جانبه را شاهد بود.

کنترل نرخ تورم و سود تسهیلات بانکی

فتحی‌پور با تاکید بر لزوم کنترل نرخ سود تسهیلات یادآور شد: باید توجه داشت که نرخ سود تسهیلات باید به‌گونه‌ای باشد که هزینه تولید افزایش پیدا نکند و فعالیت‌های تولیدی صرفه اقتصادی داشته باشد تا سرمایه‌گذاران برای ورود به این بخش ترغیب شوند.

رئیس سابق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به تاثیرات نرخ تورم بر تامین مالی واحدهای تولیدی اشاره کرد و گفت: برای اینکه بتوانیم نرخ سود معقولی برای تسهیلات بانکی داشته باشیم، باید فکری به حال تورم کنیم. بانک مرکزی نیز در مقاطعی به این موضوع اشاره کرده، اما با حرف کاری از پیش نمی‌رود.

وی ادامه داد: برای اجرایی‌سازی منویات رهبر معظم انقلاب باید همه تلاش خود را به‌کار بگیرند تا بتوانند کسری بودجه دولت را از منابع غیرتورم‌زا تامین کنند تا در نهایت مجبور به انتشار پول و دامن زدن به تورم چندده درصدی نشوند.

فتحی‌پور در پایان خاطرنشان کرد: تورم بالا باعث شده ارزش پول ملی روز به روز کاهش یابد و زندگی برای مردم سخت‌تر شود اما از طرفی هم این تورم بالا باعث بیکاری می‌شود، چراکه با افزایش نرخ تورم شاهد افزایش نرخ سود تسهیلات نیز خواهیم بود که کار را برای واحدهای تولیدی به‌مراتب دشوارتر می‌کند. در چنین شرایطی واحدهای تولیدی یا ورشکسته یا اینکه مجبور به تعدیل نیرو می‌شوند؛ پس می‌توان با کنترل تورم در راستای مانع‌زدایی از مسیر تولید گام برداشت.

سخن پایانی…

کارشناسان معتقدند دولت و مجلس باید در تعاملی همه‌جانبه تلاش کنند منابع را به‌نحوی کانالیزه کنند که تسهیلات بانکی با سود پایین در اختیار بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط قرار گیرد تا در وهله اول میزان بیکاری در اقشار متوسط کاهش پیدا کند.

 در این صورت است که در میان‌مدت می‌توان بدون صرف هزینه‌های هنگفت برای تاسیس واحدهای تولیدی کلان، هم طبقه متوسط جامعه را تقویت کرد و هم میزان اشتغال در بین کم‌درآمدها را به میزان چشمگیری کاهش داد.

منتقدان عملکرد فعلی نظام اقتصادی کشور بر این باورند که تزریق تسهیلات با سود بالا و با رانت ساختاری حتی اگر منجر به ایجاد زیرساخت‌های صنایع سنگین شود هم نخواهد توانست دردی از مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم ایران حل کند.

برخی صاحب‌نظران تخمین می‌زنند که جمهوری اسلامی ایران در بیش از ۴۰ سال اخیر حدود ۸۰۰ میلیارد دلار از درآمدهای کشور را در بخش‌های صنعتی و عمرانی سرمایه‌گذاری کرده‌ تا هم زیرساخت‌های صنعتی کشور را تقویت کند و هم از نرخ بیکاری بکاهد، اما منتقدان با استناد به آمار و ارقام شاخص‌های کلان اقتصادی معتقدند دولت تقریبا در هیچ یک از این حوزه‌ها توفیقی حاصل نکرده، چراکه هم نرخ بیکاری همه ساله افزایش یافته، هم صنایعی ایجاد شده‌اند که با اقلیم ایران و همچنین برنامه‌های آمایش سرزمین همخوانی ندارند و هم اینکه هزینه تولید به قدری بالاست که عملا هرگونه فعالیت در این بخش را فاقد صرفه اقتصادی کرده است.

بنا بر آنچه گفته شد صاحبان فکر و اندیشه معتقدند برای قدم برداشتن در مسیر رونق تولید نیاز به یک تحول اساسی در ساختار تامین مالی برای واحدهای صنعتی و خدماتی داریم، چراکه روند فعلی نتوانسته تا به حال تاثیرات معنی‌دار و مثبتی بر شاخص‌های اقتصادی و کیفیت زندگی مردم ایران بگذارد.

 از طرفی هم تقویت تولید می‌تواند توان منطقه‌ای و حتی جهانی ایران را افزایش دهد، چراکه در جهان قرن ۲۱ تجارت حرف اول را در روابط بین‌المللی می‌زند و به‌عنوان یکی از عوامل برقراری ثبات در روابط بین کشورها شناخته می‌شود و توسعه تجارت نیز بدون رونق در تولید ملی امکان‌پذیر نخواهد بود.

*سهند اینانلو