راههای مبدعانه پیدا کردن برای ترویج تجارت، سنتی است که در ایران دوره باستان آغاز شد و حالا در زندگی روزمره، در سراسر جهان، جریان دارد: هرکس که هزینهای را با نوشتن چک صاف میکند دارد از جهاز پرداختی استفاده میکند که ریشه در ایران دارد.
که این خود قصهای دارد. اعراب، که مدتها پیش از ظهور اسلام، تجاری بودند قارهپیما و آسیا را به اروپا متصل میکردند، برای پرداخت هزینه در اینسو و آنسوی مسافتهای دراز و فواصل بعید، شیوهای داشتند به نام حواله، که ذیحق معینی را قادر میساخت در اقصی نقاط حوالهاش را به اجرا بگذارد و پول نقد دریافت کند.
وقتی مرکز منطقه تجاری اسلامی، با رفتن پایتخت امپراتوری به بغداد -شهری که همسایه پایتخت باستانی، تیسفون، بود- به آن شهر تغییر یافت، عربها و ایرانیان در بازارهای این شهر با هم درآمیختند و طولی نکشید که دریافتند مهارتهایشان در تجارت و بازرگانی مکمل یکدیگرند.
ایرانیها پیشاپیش راه اجرایی کردن پرداختهای غیرنقدی در فواصل بعید را میدانستند اما نامی که بر آن گذاشته بودند متفاوت بود: چک.
به لحاظ عملی چک و حواله به کار یک هدف میآمدند. حواله در شرق به عبارت معمولی در زبان تجارت بدل شد و چک به غرب سفر کرد و در زبانهای غربی تبدیل به cheque شد (ضمن اینکه عبارت فرانسوی Aval به معنای ضمانت، از همان حواله آمده).
نفوذ ایرانیان به سرحدات ممتاز تجارت اسلامی، باعث شد تا راههایی که آسیا را به خاورمیانه وصل میکرد، گوناگونی بگیرد.