ایران به مدت طولانی در معرض تحریم‌ها قرار دارد که این موضوع به طور طبیعی بحران‌های اقتصادی کشور را تشدید کرده است.
به گزارش بنکر (Banker)، در این راستا، هدف ما بررسی رفتارهای بازار ارز در ایران و تحلیل شوک‌های ارزی رخ داده در بیش از چهار دهه اخیر است.
در سال‌های گذشته، قیمت ارز همواره روندی افزایشی را تجربه کرده است.
افزایش نرخ تورم در این سال‌ها سبب شده که در برخی مقاطع نرخ ارز با افزایش کندتری مواجه شود، اما از دهه نود به بعد نوسانات نرخ ارز شدت بیشتری یافته و شوک‌های متوالی ارزی تجلی یافته‌اند.
این شرایط منجر به کاهش سرمایه‌گذاری، بروز عدم ثبات اقتصادی، کاهش سهم بخش مولد از اقتصاد ایران و در نهایت افت قدرت خرید مردم شده است.
جدول زیر دربردارنده‌ی مهمترین شوک‌های ارزی رخ داده در ایران است
| دوره زمانی | دلیل وقوع شوک ارزی |
| ۵۷ تا ۵۹ | قیمت دلار از ۱۰ تومان به ۲۰ تومان رسید. پیروزی انقلاب، کاهش صادرات نفت و آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در کنار خروج سرمایه از کشور عامل مهم وقوع شوک ارزی بود. |
| ۱۳۶۷ | قیمت دلار از محدوده ۱۲۰ تومان به ۳۵ تومان رسید. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ عامل مهم کاهش قیمت ارز اعلام شد. |
| ۱۳۷۰ | قیمت ارز رسمی در سال ۱۳۷۰ با تصمیم اعلامی بانک مرکزی به بازار آزاد نزدیک شد و نرخ ارز رسمی از ۶۸ ریال به ۱۴۵۸ ریال رسید. |
| ۱۳۷۳ | قیمت دلار از ۱۸۰ تومان در سال ۱۳۷۲ به ۲۶۳ تومان رسید و رشد ۴۶ درصدی قیمت ارز اتفاق افتاد. اجرای سیاست تعدیل، افزایش وام‌های خارجی و سیاست‌های ارزی و اقتصادی دولت سازندگی عامل مهم وقوع شوک ارزی اعلام شد. |
| ۱۳۷۴ | قیمت دلار از متوسط ۲۶۳ تومان در سال ۱۳۷۳ به متوسط ۴۰۳ تومان رسید. افزایش ۵۳ درصدی قیمت در این سال اتفاق افتاد. |
| ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ | قیمت دلار از ۱۴۰۰ تومان به ۳۸۰۰ تومان رسید. علت آغاز تحریم‌های نفتی و کاهش شدید درآمدهای ارزی بود. |
| ۱۳۹۶و ۱۳۹۷ | تشدید تحریم‌ها و اعلام خروج آمریکا از برجام. قیمت ارز از ۳۷۶۰ تومان به ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان رسید. |
| ۱۳۹۹ | وقوع کرونا، تشدید تحریم‌ها. قیمت ارز ۱۶ هزار و ۵۰۰ به ۳۰ هزار تومان رسید. |
| ۱۴۰۱ | قیمت ارز از ۳۳ هزار تومان به ۵۰ هزار تومان رسید. جراحی اقتصادی و اجرای سیاست‌های تورم‌زا و عدم حل بحران تحریم و … |
| ۱۴۰۳ | اجرای سیاست جدید ارزی دولت و رونمایی از نرخ توافقی و خروج از ارز نیمایی در کنار سایه تشدید تحریم. قیمت دلار از محدوده ۶۹ هزار تومان در مهرماه سال ۱۴۰۳ به ۱۰۰ هزار تومان در اسفند افزایش یافت. |
| ۱۴۰۴ | نتایج مثبت مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا نرخ ارز را از ۱۰۵ هزار تومان به حدود ۸۶ هزار تومان رسانده است. قیمت در حال حاضر به کانال ۹۰ هزار تومان برگشته است و جهش کنونی هنوز تمام نشده است. |
شوک ارزی در کمتر از چند ماه
جدیدترین شوک ارزی در اقتصاد ایران از نیمه‌ی دوم سال گذشته کلید خورد.
بهای ارز تحت تاثیر سیاست‌های جدید ارزی روندی افزایشی را تجربه کرد و از محدوده پنجاه هزار تومان در کمتر از پنج ماه به بیش از صد و سه هزار تومان رسید.
قیمت دلار بالاترین سقف قیمتی خود را در هجدهم فروردین ماه تجربه کرد.
بهای ارز در این روز به ۱۰۵ هزار و پانصد و پنجاه تومان رسید تا شوک افزایشی نرخ ارز بار دیگر در اقتصاد ایران تجربه شود.
با این حال اما از روز بیست و سوم فرودین ماه سال جاری اتفاقی تازه معادلات را دستخوش تغییر کرد تا در فاصله‌ای بسیار اندک یکی از بزرگ‌ترین شوک‌های کاهشی قیمت ارز به وقوع بپیوندد.
قیمت دلار تا محدوده ۸۵ هزار تومان در فاصله‌ی کمتر از ۴۸ ساعت قرار گرفت تا کاهشی نزدیک به بیست هزار تومان در این بازار ثبت شود.
حالا اما هنوز پایان شوک ارزی گزارش نشده است.
قیمت ارز سه روز پس از آغاز مذاکرات روندی افزایشی را تجربه می‌کند و در فاز اصلاح قرار دارد اما این همه‌ی ماجرا نیست.
ما همچنان در میانه‌ی تاریخ ایستاده‌ایم و منتظریم مسیر سیاست، آینده‌ی اقتصاد را روشن کند.
