نو آوری در صنعت بیمه کشور مرده است؟

از سال ۱۳۵۰ که بیمه مرکزی ایران تاسیس شد و بنده در آنجا مشغول به کار شدم تا تاسیس اولین شرکت بخش خصوصی بعد از سی سال انحصار مخرب دولت بر بانک و بیمه ، به جرات می توانم بگویم که صنعت بیمه به ندرت توانسته است نو آوری  را به عنوان یک اصل پذیرفته شده جهانی در صنعت بیمه کشور نهادینه کند. یک یا دو طرح  ارایه شده نیز با باز تاب های متفاوتی روبرو شده است..

ابتدا در سال های بین ۱۳۵۵-۵۶ با تاسیس بیمه ایران و امریکا بخش بیمه های عمر این شرکت طرح های جدید بیمه عمر را روانه بازار نمود که بهترین بازاریابان و فروشندگان بیمه عمر تربیت شدگان آن شرکت هستنند مانند، آقایان جواد میلانی زاده، محسن صالحی، پاکدل و تعداد زیادی که نام آنها را به خاطر نمی اورم. این طرح های جدید با استقبال مردم رو برو شد ، گفتنی است بخش بیمه اموال این شرکت در سایه بیمه اشخاص فعالیت می‌کرد .

این یک استقبال همراه با فروش رو در رو توسط نمایندگان صاحب نام در بازار بیمه آن روزگار بود.

طر ح دیگر یک طرح  ترکیبی نسبتا جدید بیمه عمر بود که  شرکت بیمه آسیا در زمان جناب آقای ضمیری به بازار عرضه کرد و اگر اشتباه نکنم طراح طرح و محاسب آن استاد بزرگوار جناب آقای دکتر غلامحسین جباری بود که بنده سال ها در مکتب ایشان درس آموخته ام.

نو آوری دیگر محاسبه طرح بیمه امراض سخت توسط این جانب بود که به درخواست روان شاد آقای دکتر فرهندی مدیر عامل بیمه دانا انجام شدکه متاسفانه شرکت جرات اجرای آن را پیدا نکرد .  برای مدت ها طرح  شرکت بیمه آسیا  تنها طرح بیمه عمری بود که در بازار به ویژه از سوی‌نمایندگان دانش آموخته  و بازار یاب که در شرکت بیمه ایران و امریکای سابق  آموزش دیده بودند در بازار عرضه می گردید و پس از آن صنعت بیمه به خوابی عمیق فرو رفت وشرکت های دولتی به رقابت با یکدیگر پرداختند و حتی تاسیس بیمه دانا هم نتوانست این خفته گان را بیدار کند به طوریکه بیمه دانا هم در کنار آنان بخوابی ژرف تر فرو رفت.

فر آیند این رخوت و سستی به تدریج ما را از آشنایی با بازار های بین المللی باز داشت و ما کماکان به فروش محصولاتی ادامه می دادیم که بیشتر از ۳۰ سال از طراحی آنها می گذشت .

باید این واقعیت را ذکر کنم که در سال ۱۳۵۳ که آیین نامه شماره ۱۳ بیمه های زندگی تدوین و تصویب‌شد طرح های جدید بیمه عمر هم با جداول حق بیمه توسط اساتید فن تهیه و به بازار بخش خصوصی عرضه گردید.

در سال ۱۳۸۲ با ثبت شرکت بیمه کار آفرین به عنوان اولین شرکت بخش خصوصی در سر زمین اصلی چند طرح نو ارایه گردید:
*طرح بیمه عمر و سرمایه گذاری (Universal Life ) که جدید ترین طرحی بود که در بازار های جهانی به ویژه امریکا فروخته می‌شد و بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
*طرح بیمه کشت گل خانه ای که به تصویب بیمه مرکزی ایران رسید.
*طرح دامداری صنعتی که به تصویب رسید.
*طرح بیمه (Blood Stock ) به ویژه بیمه اسب.
*عرضه طرح بیمه امراض سخت به عنوان یکی از پوشش های ضمیمه بیمه عمر و سرمایه گذاری.
 

آیا نو آوری برای صنعت بیمه لازم است؟
می گویند تشکیل و پیداکردن افراد برای  تاسیس یک لشکر ‌بسیار آسان است اما پیدا کردن یک ژنرال و فرمانده با کفایت  برای
 هدایت آنها بسیار مشکل است.  در صنعت بیمه این فرمانده وجود ندارد که با نگاهی به بازارهای هدف ،به ویژه نسل جوانی که در حال حاضر  بزرگ‌ترین گروهی  است که بازار هدف را برای هر شرکت بیمه تشکیل می‌دهد،  قادر به طراحی تولیداتی باشد که مناسب این قشر از جامعه باشد.

ما باید نگاهمان به بازار هدف باشد نه صنعت بیمه ، زیرا این صنعت در خدمت بازارهای هدف در هر کشوری قرار دارد.امروزه نیاز مصرف کنندگان با چند دهه قبل تفاوت چشم گیری کرده ، در حالی که فرایند تحول و دگر دیسی در صنعت بیمه آماده پاسخ گویی به این نیاز ها نیست.
در واقع نو آوری (Innovations) در صنعت بیمه گشاینده راه به سوی توسعه و پیش رفت است.در بازار های پیش رفته نو آوری در صنعت بیمه زنده است و بر سه اصل زیر استوار است:
•تفویض اختیار (empowering) در نو آوری به مفهوم تولیدات با ارزش و هزینه بری می باشد که شرکت در اختیار گروه های هدف و خریداران قرار می دهد.این نو آوری باعث توسعه و گسترش بازار می شود.
•تاب آوری و تحمل کردن (sustaining)نو آوری به مفهوم واقعی که در واقع همان پذیرش ریسک جایگزین کردن یک طرح کهنه به جای یک طرح دیگر و یا در کنار آن ،و یا با به کار گیری یک مدل و شیوه جدید به جای قبلی که ممکن است تا حدودی شبیه به هم باشند،  اما نتیجه بهتری را ارایه نمایند.این شیوه در واقع در بر گیرنده بسیاری از نو  آوری ها و عرضه آن به بازار های هدف می باشد .
•بهره وری (efficiency )در نو آوری باعث کاهش هزینه تولید و یا توزیع می گردد. شاید بارز ترین نمونه آن فروش بیمه شخص ثالث به صورت آنلاین می باشد .
نو آوری یکی از بزرگ‌ترین آرزو ها و اهداف ‌هر شرکت است اما در بازارهای‌توسعه نیافته کم ترین توجه به آن شده و یا نمی شود ومی تواند علت های ویژه داشته باشد؛
•عدم شناخت بیمه و بازارهای هدف
•عدم تمایل به سرمایه گذاری و صبر برای چیدن میوه این هزینه انجام شده.
•نداشتن کار شناسانی که قدرت طراحی طرح های نوین را داشته باشند. به عبارتی هر کار شناس بیمه قادر به این کار نیست و درک و فهم از بازار های بین المللی و بومی سازی آن کاری بسیار دشوار است.

نا گفته نماند ، دیده شده که شرکتی با صرف هزینه و زمان ،  طرحی را برای ارایه در بازار آماده کرده اما به دلیل اجرای نامناسب و نبود شبکه فروش ، در زمینه نفوذ در لایه های بازار بالفعل و بالقوه موفق نشده است، به همین دلیل بسیاری از شرکت تمایل به ریسک سرمایه گذاری در این زمینه نداشته منتظرند شرکتی طرح جدیدی را به بازار عرضه کند و آنها با اندکی تعغیر و با نام جدید آن را به بازار عرضه نمایند.(داستان طرح بیمه عمر و سرمایه گذاری بیمه کار آفرین ).

تعدادی از مدیران با دانش بیمه ای و شناخت بازار به ارزش نو آوری در صنعت بیمه آگاهند اما یا به اندازه کافی شجاع نیستنند و یا هیات مدیره ای دارند که از دانش بیمه ای بی بهره است.

بعضی از مدیران در رابطه با نو آوری هراس دیگری دارند. اگر طرح جدید با موفقیت در بازار عرضه گردد ممکن است اثر عکس بر محصولات قبلی داشته باشد و فروش آن کاهش یابد، حتی اگر فروش طرح جدید همراه با موفقیت باشد.

 *تعریف نو آوری در بازارهای‌پیش رفته
نو آوری در واقع ترکیبی از فعالیت ها و تکنولوژی است که باعث می شود که حوزه و قلمرو و فرایند فعالیت  شرکت بیمه متحول شده و گسترش یابد.
باید گفت در طول صنعت بیمه  در جهان پیدایش بیمه های عمر، مستمری ، حادثه،درمان ، باز نشستگی و انواع پوشش های بیمه اموال و به ویژه سال های اخیر بیمه سایبری(Cyber Insurance ) همان نو آوری هایی بوده که به منظور بر آورده کردن نیازهای بازار های تجاری و صاحبان صنایع پدید آمده است تا تجار و صاحبان صنایع با آسودگی خاطر به کار توسعه و‌ گسترش خود پرداخته و ریسک های ناشناخته ناشی از این توسعه و گسترش را به شرکت بیمه منتقل نمایند.

شرکت بیمه باید به نحوی  نو آوری درون سازمانی داشته باشد تا بتواند اطمینان بازار را بخود جلب نماید، یعنی با ارایه یک طرح نو خدمات ویژه و نو هم در رابطه با سرویس دهی آن طرح در شرکت پایه ریزی کند.

انجام صحیح و درست سرویس دهی و خدمات در یک شرکت بیمه به مفهوم آن نیست که مدیریت  از نو آوری غفلت کند.حتی اگر یک تولید جدید ارزان قیمت که مزایای کمتری در مقایسه با بیمه نامه قبلی داشته باشد به بازار عرضه گرددکه کاربرد آن ساده تر و فروش آن آسان تر باشد گروهی خاص از مردم و یا قشر هایی از جامعه هدف که امکان خرید طرح های گران قیمت با پوشش های اضافی را ندارند، آن را خواهند خرید.

در بازار امریکا وقتی شما با یک نماینده در رابطه با بیمه درمان صحبت می کنید ده ها طرح از شرکت های مختلف بیمه که متناسب با بودجه شماست به شما عرضه می کند. طرح بیمارستانی ، طرح ویزیت دکتر و بعضی از داروهای خاص، طرح دارو با قیمت های متفاوت و فرانشیز های متغیر.این یک بازار زنده و پویاست که شرکت های فعال در آن برای هر نوع بودجه ای طرحی آماده دارند.

با شیوع کرونا شرکت های بیمه درمان طرح هزینه های درمان کرونا را به بازار عرضه کردند و مورد استقبال قرار گرفت. طرح  پوشش هزینه های درمان و بستری در بیمارستان ،
این به مفهوم شنا کردن در جهت جریان آب و یک نوع نو آوری در یک بازار ملتهب‌ و با حدود ۴۰۰ میلیون جمعیت نگران بود.

بهتر آست  بگویم که بیمه گران چه در دنیا و چه در ایران زندانی آمار گذشته و دهه هایی هستنند که ریسک ها و تکنولوژی با امروز کاملا متفاوت بوده است . اگر این زنجیر اسارت پاره شود و به جای نگریستن به پشت سر ، ریسک ها با فرایند مدیریت ریسک پذیرفته شود ، بیمه گران در توسعه و گسترش بازار موفق خواهند بود.

مردم با خرید بیمه به دنبال ایجاد حریم ایمنی فیزیکی و روحی برای خود هستنند تا اطمینان حاصل کنند‌  که خطراتی که زندگی آنها را تهدید می کند تحت پوشش  بیمه قرار دارد .از سوی دیگر بیمه گران اشتیاق‌ به عرضه این خدمات مشروط به سود آوری دارند ، و این جاست که نو آوری می تواند به دو طرف عرضه و تقاضا کمک کند.

یکی از دلایلی که شرکت های بیمه تمایلی به هزینه کردن برای طرح های نو ندارند قوانین نظارتی است. اصولا بازارهای پیشرفته بر این اعتقادند که “ غالبا نو آوری ایجاد به هم ریختی می کند که خوشایند بازار هایی که در آن ناظر و جود دارد نیست”.
بسیاری از کارشناسان بیمه در بازار های پیش رفته به این نتیجه رسیده اند که‌مدل های بیمه ای و تولیدات باید آماده دگر گونی برای فرا رسیدن موج دوم تکنولوژی باشند.

ما در عصر تغییرات و تحولات ، یعنی دوران دگر دیسی و دگر گونی زندگی می کنیم ، بنا براین مدل ها و تولیدات حتی دوسال قبل (چه برسد به چند دهه قبل ) با افکار نو ، رقبای جدید، شیوه های جدید کاری و چالش های جدید با یک مبارزه جدی رو برو هستنند.

بیمه گران در بازار های پیش رفته هم اکنون تحت فشار برای پذیرش تغییراتی قرار دارند که به همراه موج بعدی  تغییرات ماکرو و میکرو آن ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

چالش های جهانی ، محلی و صنایع،  صنعت بیمه را تحت تاثیر قرار خواهد داد و ریسک های جدیدی را وارد بازار خواهد کرد و  این تقاضا را به همراه میاورد که این ریسک ها و مخاطرات جدید باید به روشنی تحت پوشش بیمه قرار گیرند.رهبران صنعت بیمه باید یا بر این  موج سوار شده و آن را مهار کرده و مدل ها و پوشش های  جدید ی را طراحی نمایند و یا بازار را به رقبا واگذار کرده و خارج شوند.

در فضای پیش رو شرکت های بیمه ای که نتوانند نو آوری  جدیدی مانند  پوشش دادن به ریسک های “Telematics “را به تولیدات خود بیافزایند  سهم خود از بازار را از دست می‌دهند.شرکت بیمه ای که خود را با تعغیرات تکنولوژی همراه کرده است ماندگاری بیشتری در بازار دارد.

امروزه صنعت بیمه در بازارهای پیشرفته گرفتار یک رقابت نفس گیر شده است و تنها عاملی که بازی کنان صدر را از دیگران متمایز می سازد نو آوری و بدعت است.نو آوری یکی از عواملی است که موفقیت یک شرکت را تضمین می کند.در فضای کسب و کاری که رقبای زیادی محصولات  و خدمات مشابه را در بازار عرضه می کنند  سرمایه گذاری در نو آوری تبدیل به یک اصل جهانی جهت ماندگاری در بازار  شده است.

تکنولوژی باعث ایجاد تغییرات و تحولات بنیادی در زندگی ما شده است. شرکت های بیمه در بازار های پیش رفته پوشش بیمه ای برای اشیا و اموال موجود در اطراف ما را عرضه می کنند، واین سوال در ذهن بسیاری از مردم جوانه می زند که آیا تکنولوژی نقش خود را در صنعت بیمه تثبیت کرده و صنعت  بیمه متوجه این نیاز شده است؟
تجزیه و تحلیل بازارهای پیش رفته نشان می‌دهد که بسیاری از شرکت ها بخشی از دارایی خود را صرف نو آوری کرده اند که ممکن است به صورت کارهای پژوهشی (R&D) و یا مشارکتی با سایر شرکت ها و یا همکاری باشد.
موردی که باید به آن اشاره کرد این است که بسیاری از شرکت های بیمه بر این اصل و اعتقاد استوارند که “ نو آوری بدون داشتن پوشش حمایتی یک عمل انسان دوستانه و برای حمایت از اقشار جامعه و مصرف کنندگان است”.
 

نتیجه گیری
در حال حاضر صنعت بیمه در حال کمون و رخوت است و آمار های ارایه شده در جهت توسعه،  ناشی از سرمایه های متورم شده است. اتومبیل ۵ میلیونی سایپا ۹۰ میلیون بیمه می شود و بسیاری از واحد های صنعتی با توجه به ارزش جایگزینی سرمایه های خود را افزایش داده اند. در بیمه های اموال و آتش سوزی طرحی نو در ۵۰ سال گذشته در بازار دیده نشده، در بیمه عمر در طول ۱۷ سال گذشته از زمان فعالیت بخش‌خصوصی ، غیر از طرح بیمه عمر و سرمایه گذاری بیمه کار آفرین طرح جدیدی وارد بازار نشده است.

برای منازل مسکونی  طرح مناسب و قابل استفاده برای بیمه گذاران وجود ندارد. پوشش های بیمه ای برای ابزار و ادوات الکترونیکی مانند کامپیوتر ، موبایل جایش خالی است.

چرا بر وجود نو آوری در صنعت بیمه تاکید می شود؟

نو آوری مانند یک پیکان تیزی است که باعث نفوذ در بازار به ویژه در کشور های ثروتمند می شود. ما در ایران باید گام های زیر  را جهت گسترش و توسعه بیمه برداریم.

••دولت دست از سر شرکت های بیمه بردارد . در هیچ کجای دنیا دولت ها ، بخشی از حق بیمه را به عناوین مختلف از شرکت بیمه دریافت نمی کنند و مالیات هم نمی گیرند. آن بخش از حق بیمه که دولت به عناوین مختلف به زور قانون و مصوبه می گیرد می تواند صرف هزینه های نو آوری شرکت بیمه شود.

••مالیات ارزش افزوده را بر دارد تا باری  اضافه بر دوش مصرف کنندگان خدمات بیمه ای نگذارد. قبول تعهد در زمان بروز ریسک و خطر را چگونه می توان به عنوان ارزش افزوده تلقی کرد؟

توصیه می شود قانون گذاران به تعاریفی که از ارزش افزوده می شود بیشتر دقت کنند. صنعت بیمه یک کیک خوش مزه نیست که ارگان های مختلف که هر کدام ردیف خاص در بودجه کشور دارند سعی در بریدن سهمی بیشتر از این کیک دارند در حالی که نمی دانند بر اساس محاسبات اکچویری در قبال هر ریسک و با توجه به هزینه های شرکت باید مبلغ معینی حق بیمه دریافت نمود.

••مقام ناظر بایدبر  صنعت بیمه نظارت کند نه دخالت.

••اعضا هیات مدیره و مدیران عامل باید تخصص بیمه ای داشته باشند زیرا سرمایه دار بودن دلیل بر حاکمیت بر صنعت بیمه نیست.

••مدیریت در شرکت های بیمه باید بر اصل ثبات نسبی و عملکرد آن مدیر در حوزه های مختلف ارزیابی گردد نه یک شبه یک فرد در هیات مدیره، بتواند  مدیر عامل را عزل کند.این مدیر چگونه قادر به برنامه ریزی بلند مدت می باشد؟
••مقام ناظر باید کنترل شرکت ها را بر اساس برنامه کسب و کاری که جهت گرفتن مجوز به مقام ناظر عرضه شده در دستور کار قرار دهد.

با آنچه بیان شدبهتر است مقامات مسول به قضاوت بنشینند که آیا صنعت بیمه کشور منطبق با نیاز های کشور و مردم حرکت کرده است؟
بنده به عنوان یک کارشناس و مدرس که ۵۰ سال در صنعت بیمه از دور و نزدیک فعالیت داشته ام براین اعتقادم که نو آوری در صنعت بیمه ما مرده و فراموش شده است.