موضوع تورم، مساله‌ای است که دهه‌ها اقتصاد ایران را گریبان‌گیر خود کرده و تاثیرات مخرب آن بر کشور انکارناپذیر است.
به گزارش بنکر (Banker)، تورم موجب کاهش ارزش پول ملی، افت ارزش پس‌اندازها، بلاتکلیفی اقتصادی، نوسانات بازار ارز، تاثیرات نامطلوب بر سرمایه‌گذاری و بسیاری از موارد دیگر می‌شود.
افزون بر آن، هرگاه به نرخ تورم در ایران اشاره می‌شود، باید نقش نقدینگی را نیز در شرایط امروز این نرخ بررسی کرد؛ چراکه بر اساس تئوری‌های اقتصادی، رشد نقدینگی مهم‌ترین موتور محرک تورم در اقتصاد به شمار می‌رود.
طبق قانون، بانک مرکزی متولی اصلی مهار تورم و حفظ ارزش پول در کشور است.
از همین روی، محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، در ابتدای سال‌های اخیر، هدف تورمی این نهاد را اعلام و سیاست‌های بانک مرکزی برای رسیدن به این هدف را تببین کرده است.
با این وجود، فرزین در آغاز سال 1404، بر خلاف دو سال اخیر، نرخ تورم هدف را اعلام نکرد.
حال سوال اینجاست که آیا رئیس کل بانک مرکزی به دلیل ناکامی در تحقق اهداف تورمی سال‌های اخیر، از اعلام نرخ تورم هدف برای سال 1404 خودداری کرده است؟
تورم سال 1402 از نرخ هدف جاماند
فرزین که در دی‌ماه سال 1401 سکان هدایت بانک مرکزی را بر عهده گرفت، در دیدار با رئیس صندوق بین‌المللی پول در خردادماه 1402 از هدف تورم 30 درصدی بانک مرکزی تا پایان سال خبر داد.
همچنین فرزین نرخ رشد نقدینگی هدف در سال 1402 را نیز 25 درصد اعلام کرد.
آمارهای این دو شاخص در سال 1402 حاکی از آن است که روند نرخ تورم نقطه به نقطه در سال 1402 با ثبت رقم 55.5 درصد در فروردین آغاز شد و در اسفندماه با 32.3 درصد به پایان رسید.
هرچند که نرخ تورم در سال 1402 با کاهشی بیش از 20 درصد کار خود را به پایان رساند.
اما بخش عمده این کاهش، به دلیل از بین رفتن اثر حذف ارز 4200 تومانی در سال 1401 بود و با این وجود، هدف بانک مرکزی برای رساندن نرخ تورم در کانال مشخص شده، محقق نشد.
با وجود محقق نشدن هدف تورمی سال 1402 داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهند که نرخ رشد نقدینگی در پایان سال 1402 به 24.3 درصد کاهش یافت که این عدد حاکی از رسیدن بانک مرکزی به هدف خود برای کاهش نرخ رشد نقدینگی به 25 درصد بود.
فاصله 7 درصدی تورم 1403 از نرخ هدف
پس از ناکامی هدف تورمی سال 1402، بانک مرکزی هدف تورمی سال 1403 را کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه به کانال 20 درصدی اعلام کرد.
همچنین هدف این بانک برای نرخ رشد نقدینگی نیز 23 درصد، با دامنه نوسان مثبت و منفی دو درصد اعلام شد.
با این وجود، داده‌های نرخ تورم و نرخ رشد نقدینگی در پایان سال حاکی از آن است که بانک مرکزی نه تنها برای دومین سال متوالی از هدف تورمی خود جاماند، بلکه این بار هدف نقدینگی نیز محقق نشد.
نرخ تورم نقطه به نقطه در فروردین‌ماه سال 1403 با 30.9 درصد آغاز شد.
با وجود هدف بانک مرکزی برای رساندن نرخ این تورم در کانال 20 درصد، بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم نقطه به نقطه کشور در طی سال 1403 همواره بیشتر از 30 درصد بود.
در اسفندماه سال گذشته نیز این نرخ به 37.1 درصد رسید تا بانک مرکزی را در رسیدن به هدف خود ناکام بگذارد.
ناگفته نماند که تحولات سیاسی پرشمار سال 1403، از جمله سقوط هلیکوپتر رئیس دولت چهاردهم و افزایش تنش‌ها در خاورمیانه، در محقق نشدن هدف تورم سال گذشته، بی‌تاثیر نبودند.
همانطور که رئیس کل بانک مرکزی نیز در این باره گفت: «اقتصاد ایران در سال 1403 سال متفاوتی را پشت سر گذاشت و اتفاقاتی که رخ داد، غیرقابل پیش‌بینی بود.»
هدف رشد نقدینگی سال 1403 محقق شد؟
همچنین آخرین آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی مربوط به نرخ رشد نقدینگی در کشور، مربوط به بهمن‌ماه سال 1403 است.
داده‌های این بخش حاکی از آن هستند که نرخ رشد نقدینگی در بهمن‌ماه سال 1403 نسبت به اسفندماه سال قبل، 26.2 درصد است.
گرچه بانک مرکزی همچنان از نرخ رشد نقدینگی در اسفندماه سال گذشته پرده‌برداری نکرده، اما با توجه به سابقه جهش‌های نقدینگی در اسفندماه هر سال، با توجه به پرداخت‌های آخر سال دولت، تحقق هدف رشد نقدینگی در سال 1403 بسیار بعید به نظر می‌رسد.
ناکامی‌های بانک مرکزی ادامه خواهد داشت؟
رئیس کل بانک مرکزی تا اینجای سال جاری، همچنان نرخ نقدینگی و تورم هدف را اعلام نکرده است.
با بررسی آمار موجود و عملکرد بانک مرکزی در دو سال اخیر، این پرسش‌ها مطرح می‌شوند که آیا اعلام نکردن عدد مشخصی برای نرخ تورم و نرخ رشد نقدینگی در سال 1404 توسط بانک مرکزی، به دلیل تجربه این نهاد در نرسیدن به اهداف اعلام شده خود در سال‌های قبل است؟
آیا بانک مرکزی در ادامه سال 1404 هدف‌گذاری دقیقی برای این دو شاخص اقتصادی مهم اعلام می‌کند؟
آیا شرایط در سال جدید به شکلی خواهد بود که بانک مرکزی را در رسیدن به اهدافش همراهی کند یا باعث مشکلات بیشتری برای این بانک خواهد شد؟
