مَکران کجاست؟

مَکران، مُکران یا مکوران، از نظر تاریخی سرزمینی ساحلی در جنوب شرقی ایران و جنوب غربی پاکستان است که امروزه کمتر از نصف مکران متعلق به ایران است، در طول خلیج عمان ازمیناب هرمزگان و رأس‌الکوه در غرب کنارک تا لاس بلا در جنوب غربی ایالت بلوچستان پاکستان کنونی گسترده‌است.

تاریخچه

در بعضی منابع اروپایی قرن‌های ۱۶ تا ۱۸ از ایالت مکران نام برده شده‌است.

در دوره‌های مختلف تاریخی این منطقه خودمختار و تحت اداره خوانین محلی بوده‌است که گاهی خود را رعایای دولت ایران می‌نامیدند.

امپراتوری بریتانیا در قرن هیجده این منطقه را جزو هند و مستعمره بریتانیا نمود.

امروزه در هند و در پاکستان شهر‌هایی بنام مکران وجود دارد. مکران در دوره‌های مختلف تاریخی بخشی از قلمرو ایران بوده‌است.

مکران در نوشته‌های مسالک و ممالک و التقویم اقلیم دوم و از کرمان تا رود مهران (ایندوس) نامیده شده‌است.

در بعضی اسناد و نقشه‌های تاریخی اروپایی و بعضی نوشته‌های عربی دریای عرب امروزی نیز بحر مکران بیان شده‌است.

جغرافی ایمکران

کوه‌های خشک و بایر کرانه‌های مکران از دید جغرافیای طبیعی دنباله کویر است، که تا آنجا گسترش یافته. گویا در در سده‌های میانه این سرزمین از آنچه اکنون دیده می‌شود، حاصلخیزتر بوده، ولی هیچگاه از دید دارایی دارای اهمیت نبوده‌است.

جغرافی‌نویسان پیشین اسامی بسیاری از شهر‌های مکران را در کتاب‌های خود ثبت نموده‌اند، ولی هیچ‌کدام به‌طور گسترده از آن شهر‌ها یاد نکرده‌اند.

مهم‌ترین درآمد مکران از نیشکر و یک گونه شکر سفید موسوم به پانیذ بوده‌است که از آنجا به سرزمین‌های مجاور صادر می‌گردیده.

مطابق نقشه می‌توان گفت: مکران تقریباً شامل شهرستان‌های نیکشهر و کنارک و چابهارو ایرانشهر و خاش وسراوان و سرباز و فنوج نصرت اباد وزاهدان در ایران و بخش ایالت بلوچستان پاکستان فعلی می‌شده‌است مکران در کتیبه‌های میخی داریوش هخامنشی در بیستون و تخت جمشید، «ماکا» یا ماکه (maka) [ساتراپ]چهاردهم بوده‌است. در زمان ساسانیان آنرا کوسون می‌گفتند.

مکران در کتب تاریخی

یاقوت حموی (۵۷۴–۶۲۶ ه‍. ق) جغرافی‌دان و تاریخ‌نویس مشهور در کتاب معجم البلدان در باب حرف میم در مورد دلیل نامگذاری مکران به این نام چنین می‌نویسد:

«همانگونه که ذکر شد، سیره نویسان می‌گویند که: مکران به نام مکران بن فارک بن سام بن نوح علیه السلام نامگذاری شده‌است، زیرا او به این منطقه آمده و در آنجا سکنی گزیده‌است و جد بلوچ‌ها و بنیاد آن‌ها به ایشان می‌رسد.» (ج ۵ ص. ۱۸۰ باب حرف میم چاب دارالصادر بیروت).

به هر حال قرن‌ها سرزمین امروز بلوچستان، مکران نامیده می‌شده‌است.

جهانگردان عرب نیز به نام مکران یا مکوران از این منطقه یاد کرده‌اند. مردمان سرزمین مکران از قوم بلوچ هستند.

نویسندگان قرون سیزده، تا پانزده میلادی غالباً، کلمه کیج (کوچ) و مکران را استعمال می‌کردند و به همین جهت مارکوپولو ولایت مربور را کسمه‌کوران نامیده‌است.

مردم

مردمان ساکن در سرزمین مکران (بلوچستان امروزی) از قوم بلوچ هستند.

توسعه سواحل مکران

توسعه سواحل مکران و به ویژه بندر چابهار که از تأکیدات ویژه مقام معظم رهبری نیز بوده است، در دولت یازدهم به صورت جدی در دستور کار دولت و دیگر قوای حاکمیتی قرار گرفت.