مسیر آینده بازار سکه و طلا

به گزارش بنکر (Banker)، نوسانات بسیار محدود قیمت طلا و سکه در شش‌ماه گذشته، به تازگی اندکی پردامنه‌تر شده و بازار بعد از مدت‌ها طلای زیر یک‌میلیون و سکه زیر 10میلیون تومان را به‌خود دید. روند مثبت مذاکرات برجام در وین، حذف بیت‌کوین از معاملات تسلا و افت شدید مقطعی در بازار رمزارزها، افزایش بهای انس جهانی و البته پایین آمدن موقت دلار تا محدوده 21هزار تومان، تحولاتی بود که طی دوهفته گذشته بازار طلا و سکه را نیز تحت‌تأثیر قرار داد. گرچه امروز قیمت‌ها دوباره در همان محدوده تثبیت شده در ماه‌های گذشته قرار گرفته، اما سؤال این است که آینده بازار طلا و سکه در پیوند با هریک از این تغییرات چگونه می‌تواند رقم بخورد؟

رمزارزها هنوز اثری بر بازار طلا نداشته‌اند

همزمان‌شدن تغییرات رو به بالا در بازار سکه و طلا با افت قیمت رمزارزها این احتمال را ایجاد کرد که سرمایه‌های کوچک مردد مانده بین این دو بازار، سرانجام بازار سنتی طلا را انتخاب کرده‌اند. اما اصولا بازار طلای ایران تا چه حدی متاثر از ارزهای دیجیتال است؟ نایب‌رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران در گفت‌وگو با همشهری درباره اهمیت رمزارزها در اقتصاد جهانی می‌گوید: رمرارزها اتفاقی است که خواه ناخواه در تمام دنیا در حال وقوع است و ممکن است به‌زودی در اقتصاد جهانی نقش اساسی ایفا کند، اما اینکه هم‌اکنون کدام کشور معاملات رمزارزها را به‌صورت قانونی قبول می‌کند و کدام کشور خیر، جای بحث است. محمد کشتی‌آرای ادامه می‌دهد: در ایران هنوز معاملات رمزارزها جنبه قانونی پیدا نکرده کما اینکه در بسیاری از کشورهای دیگر هم جنبه رسمی به‌خود نگرفته است. با این حال، دادوستد آنها بین افرادی خاص در جریان است، بسیاری از افراد در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند و به‌ویژه در بعضی معاملات که افراد نمی‌خواهند ثبت رسمی داشته باشد از ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود. با این حال به اعتقاد این فعال اقتصادی، رمزارزها با وجود افزایش روزافزون توجه و استقبال از آنها، هنوز در ایران تأثیری بر بازارهای موازی خود نداشته‌اند و به‌ویژه بازار طلای کشور به هیچ عنوان تأثیری از ارزهای دیجیتال نگرفته است. کشتی‌آرای در توضیح علت این امر می‌گوید: طلا خود پایه و پشتوانه همه پول‌های رایج جهان است و این طلا وقتی به سکه تبدیل شود، از نظر اقتصادی به آن پول خوب گفته می‌شود؛ پولی که نه سیاه است و نه رمزی؛ پولی فیزیکی است که به راحتی بین افراد و در مقیاس وسیع‌تر بین دولت‌ها و حکومت‌ها دادوستد می‌شود.
این فعال بازار طلا می‌افزاید: در گذشته شاهد بودیم که دولت‌ها سرمایه‌های اقتصادی و تکنولوژی را پشتوانه پول کشورشان قرار داده بودند ولی بعد از مدتی به دلیل نقص‌هایی که در این رویکرد وجود داشت دوباره به‌منظور پشتوانه‌سازی‌ برای پول ملی به طلا روی آوردند و همین امر با افزایش تقاضا برای طلا قیمت این فلز را در سطح جهانی به‌شدت بالا برد و تا مرز 2هزار دلار رساند. به‌گفته نایب‌رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران، تاکنون گزارشی از دادوستد طلا با رمزارزها در ایران یا دیگر کشورهای جهان منتشر نشده و به همین دلیل تاکنون نه در انس جهانی و نه در قیمت طلا و سکه در داخل کشور ما هیچ تأثیری نداشته‌اند.

بازار روال عادی خود را طی می‌کند
کشتی‌آرای معتقد است در بازار طلای تهران داد و ستدها در روزهای اخیر کاملا روال عادی داشته و افت قیمت بیت‌کوین تأثیر افزایشی در معاملات نداشته است. با این حال، گزارش‌ها از رشد قیمت و افزایش معاملات سکه همزمان با افت قیمت معروف‌ترین رمزارز، یعنی بیت‌کوین در هفته گذشته، این تصور را ایجاد کرد که ممکن است سکه دوباره برای معامله‌گران جذابیت پیشین را بازیافته باشد؛ جذابیتی که در 6‌ماه گذشته به‌دلیل فضای مبهم بازارهای مالی بسیار کاهش یافته و رکود سنگینی را در بازار طلا ایجاد کرده بود. اما رئیس سابق اتحادیه طلا و جواهر تهران، افزایش دامنه نوسان قیمت در بازار طلا و سکه در طول 2هفته گذشته را ناشی از دلایل دیگری می‌داند که یکی از آنها رشد بهای انس جهانی است.
کشتی‌آرای می‌گوید: با توجه به مهار کرونا با واکسیناسیون در دنیا پیش‌بینی می‌شد شرایط اقتصادی دنیا رو به بهبود برود و تقاضا در بازار طلای جهانی کاهش یابد ولی به‌دلیل تورم جهانی این اتفاق نیفتاد و این یکی از دلایل افزایش بهای انس جهانی برخلاف پیش‌بینی دوسه‌ماه قبل است. آمریکا صادرکننده عمده اسکناس دلار به دنیاست و بی‌پشتوانه بودن بخشی از این اسکناس‌های چاپ شده، بالا رفتن تورم جهانی و به‌دنبال آن افزایش گرایش دولت‌ها و مردم به خرید طلا را به‌دنبال داشته است. در داخل کشور قیمت ارز فعلا تحت‌تأثیر مذاکرات وین است و نشانه‌های مثبت این مذاکرات با افزایش احتمال لغو تحریم‌ها و آزادی ارزهای بلوکه شده ایران، احتمال کاهش قیمت دلار را به همراه دارد؛ کمااینکه این اتفاق افتاد و قیمت طلا و سکه هم تحت‌تأثیر ارز پایین آمد.

پیش‌بینی محدوده نوسان قیمت در بازار طلا
نایب‌رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران معتقد است قیمت انس جهانی کاهش پیدا نمی‌کند و اگر هم کاهشی داشته باشد محدود است. کشتی‌آرای می‌افزاید: انس با شرایط کنونی اقتصاد جهانی و تورم موجود قطعا میلی به کاهش نخواهد داشت. قیمت ارز در داخل کشور هم تا محدوده مشخصی می‌تواند کاهش داشته باشد که این محدوده در پیوند با میزان صرفه‌اقتصادی صادرات کالاهای غیرنفتی ایران است و حد این کاهش باید از نظر اقتصادی تعریف شود. بنابراین شاید ما شاهد کاهش قیمت دلار باشیم اما شوک شدید قیمت نخواهیم داشت. به اعتقاد این کارشناس اقتصادی، ارز در محدوده 22هزار تومان به اضافه و منهای 5درصد باقی خواهد ماند و قیمت طلا و سکه هم با نوسان 5درصدی در محدوده کنونی یعنی یک‌میلیون تومان برای هرگرم طلای 18عیار و 10میلیون تومان برای سکه تثبیت می‌شود.

وضعیت کنونی بازار
مردم عادی و خریداران دست نگه‌داشته‌اند چون فکر می‌کنند قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند و فروشنده هم چون در قیمت بالا خرید خود را انجام داده اگر بفروشد ضرر خواهد کرد بنابراین بازار فعلا در یک حالت خوف و رجا قرار گرفته و روال عادی بدون کاهش و افزایش را شاهد هستیم اما کسی در هفته‌های اخیر به قصد سرمایه‌گذاری به بازار وارد نشده و حتی در روز پنجشنبه گذشته(30اردیبهشت) حباب سکه بعد از سال‌ها به صفر رسید و روز شنبه(یک خرداد) نیز حباب در حد 100هزار تومان بود که نشان می‌دهد عرضه مناسب در بازار در حال انجام است و تقاضایی در بازار وجود ندارد که بخواهد حباب سکه را بالاتر ببرد.

سنتی بودن بازیگران بازار طلا

به‌نظـر می‌رسد کارشناسان غیرصنفی و فعالان بازارهای مالی نیز در زمینه بی‌تأثیر بودن نوسان قیمت رمزارزها بر بازار طلای کشور دست‌کم درشرایط کنونی هم‌عقیده هستند، گرچه در این زمینه دلایل دیگری را مطرح می‌کنند. یک کارشناس بازار ارز و بورس درباره تأثیر ارزهای دیجیتال بر بازار طلا به همشهری می‌گوید: در داخل کشور، نوسانات بازار رمزارزها هنوز تأثیر چندانی روی بازار طلا نداشته، به این علت که بازیگران بازار طلا در ایران به‌ویژه بازیگران بزرگ و تأثیرگذار، عمدتا سنتی و علاقه‌مند به دارایی‌های ملموس هستند.
حسین اسدی‌نیا می‌افزاید: با این حال افزایش گرایش به معاملات ارزهای دیجیتال در ایران نشان می‌دهد که به مروز زمان بخشی از تقاضای سرمایه‌گذاری در بازار در حال انتقال به سمت رمزارزها و کریپتوکارنسی‌هاست. گرچه به‌دلیل ترکیب بازیگران بازار طلا این تغییر جهت به اندازه بازار جهانی نبوده است. به اعتقاد این کارشناس اقتصادی، به‌روز بودن بازیگران بازار طلای جهانی، باعث شده در سطح دنیا بخش بیشتری از تقاضای سرمایه‌گذاری به نفع معاملات رمزارز از بازار طلا خارج شود. افزایش تبلیغات در زمینه سرمایه‌گذاری در بازار رمزارز در سطح دنیا و رشد قیمت در این بازار همزمان با تداوم چندماهه کاهش بهای انس جهانی، به باور برخی کارشناسان جهانی می‌تواند حاکی از جدی‌ترشدن رابطه نوسانات این دو بازار با یکدیگر باشد. به اعتقاد این کارشناسان، همزمان با افول موقت بازار کریپتوکارنسی بخشی از سرمایه‌های جهانی را به سمت طلا برده و رشد قیمت انس را به‌دنبال داشته است.

تأثیر انتخابات بر بازارها
افزایش دامنه نوسان در بازار طلا و سکه بعد از ماه‌ها، دوباره گمانه‌زنی در زمینه محدوده تثبیت قیمت این دارایی‌ها و عوامل مؤثر بر آن را افزایش داده است. فارغ از تأثیر مذاکرات وین بر نرخ دلار و به تبع آن طلا و سکه، 28خردادماه جاری، یعنی کمی بیشتر از 3هفته آینده، ایرانیان برای شرکت در سیزدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری پای صندوق‌های رأی خواهند رفت و رویکرد دولت آینده در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی بر سمت و سوی حرکت بازارهای مالی تأثیر غیرقابل‌انکار خواهد داشت. اسدی‌نیا درباره تغییرات کوتاه‌مدت و بلندمدت بازار طلا در ماه‌های آینده می‌گوید: بازارهای داخلی تا همین جای کار هم مطابق پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی رفتار کرده و با کاهش‌های چشمگیری رو به پایین بوده است. بعد از این نیز پیش‌بینی من این است که در کوتاه‌مدت و میان‌مدت بازار داخلی طلا در رکود به سر خواهد برد و علت آن هم قیمت دلار است. به اعتقاد این کارشناس بازار ارز و سرمایه، شکستن این رکود و تغییرات چشمگیر در بازار تنها می‌تواند در سایه اتفاقات ناخوشایند اقتصادی و سیاسی رخ دهد؛ اتفاقاتی که باعث جان گرفتن و پرواز قیمت‌ها در بازار ارز باشد. اسدی‌نیا معتقد است دلار به‌عنوان مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر بازارهای موازی، با وجود همه نوسانات تا به امروز هنوز کف خود را مشخص نکرده است.
وی در این زمینه می‌گوید: دلار دو بار تاکنون 21هزار تومان را دیده و هربار بالا رفته اما این بالا رفتن، قوی و قابل‌توجه نبوده است. به همین دلیل به‌نظر می‌رسد اگر شرایط اقتصادی و سیاسی لازم فراهم شود گرایش دلار به سمت شکستن مرز 21هزار تومان بیش از گرایش به اوجگیری دوباره است. این کارشناس اقتصادی وضعیت کنونی را پایدار می‌داند و در بیان دلایل این اعتقاد می‌گوید: بررسی سیکل‌های سیاسی اقتصادی کشور نشان می‌دهد دولت اول هر رئیس‌جمهوری معمولا دوران ثبات بوده و امروز هم به‌نظر می‌رسد این اتفاق در حال تکرار است و رئیس بعدی دولت هرکسی که باشد به هرشکل برای کاهش تنش‌های اقتصادی و کنترل بازارها تلاش می‌کند. تلاشی که به‌احتمال زیاد چندسالی خواهد توانست اوضاع را ثبات بخشد.

افول بازارها در دوره ثبات
بورس تهران بعد از رشد هیجانی نیمه‌اول سال گذشته دوره افول خود را آغاز کرد و سرمایه‌های زیادی از این بازار خارج شد. به باور کارشناسان، پیش‌بینی آغاز دوران ثبات یکی از عمده دلایل خروج سرمایه‌ها و منفی شدن بورس در ماه‌های گذشته تا امروز بوده است؛ اتفاقی که در دیگر بازارها ازجمله ارز و طلا هم قابل‌پیش‌بینی است. با این حال این رکود و افول خیلی هم طولانی نخواهد بود. اسدی‌نیا با تأکید بر اینکه وضعیت کوتاه‌مدت و میان‌مدت بازارها کاملا با شرایط بلندمدت متفاوت خواهد بود، می‌افزاید: بازار طلا بعد از رکود چندین‌ماهه، در درازمدت به‌دلیل معیوب بودن ساختارهای اقتصادی دوباره رو به بالا خواهد رفت اما در کوتاه‌مدت قیمت‌ها استعداد آن را دارند که از آنچه امروز می‌بینیم بسیار پایین‌تر بروند.

کف سیاسی قیمت دلار مشخص نیست
وابسته بودن اقتصاد کشور به مسائل سیاسی باعث شده پیش‌بینی نوسانات بازارها همواره با رصد تحولات سیاسی انجام پذیرد. پیوستگی این دو حوزه به یکدیگر، پیش‌بینی اینکه کف قیمت دلار کجا خواهد بود را برای کارشناسان اقتصادی دشوار کرده است. اسدی‌نیا معتقد است با توجه به شرایط اقتصادی کشور، کف اقتصادی قیمت دلار بین 20تا 22هزار تومان است اما کف سیاسی آن نامشخص و کاملا متاثر از رویکردهای سیاسی است و این ابهام می‌تواند فضای دیگر بازارهای مالی را نیز مه‌آلود و غیرقابل‌پیش‌بینی کند.

*فرخنده رفائی- خبرنگار