متاورس (Metaverse) به‌عقیده بسیاری از متخصصان فناوری چشم‌اندازی است که از آینده اینترنت داریم. منظور از متاورس ترکیبی از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده است که جنبه‌هایی از زندگی فیزیکی و زندگی دیجیتال را با هم ادغام می‌کند.
در سال ۲۰۲۱ تب‌وتاب متاورس در جهان و در کشور خودمان ایران فراگیر شد. در این سال کاربران ایرانی شروع به خرید قطعات زمین در متاورس کردند و به گشت‌وگذار در پلتفرم‌های متاورسی موجود پرداختند.
حال که در سال ۲۰۲۳ به سر می‌بریم، وضعیت متاورس در ایران چگونه است؟ آیا همچنان همان تب‌وتاب اولیه وجود دارد؟ قیمت زمین‌های متاورس در ایران به چه صورت است؟ در این مطلب به این سؤالات پاسخ خواهیم داد.
متاورس در ایران
همان طور که گفتیم، در همان سال ۲۰۲۱ ایده متاورس در ایران هم ترند شد. این محبوبیت تا حدی بود که در برخی از پلتفرم‌های داخلی ثبت آگهی آنلاین، آگهی‌هایی با موضوع فروش زمین در متاورس به چشم می‌خورد. البته ثبت‌کنندگان این آگهی‌ها بیشتر به‌دنبال نوعی واسطه‌گری برای خریدوفروش اقلام مجازی موجود در پلتفرم‌های دیسنترالند (Decentraland) و سندباکس (Sandbox) بودند.
آن‌طور که از ظاهر ماجرا پیداست، بیشتر این آگهی‌ها جنبه واسطه‌گری داشتند. یعنی عده‌ای که پیش‌تر خریدوفروش زمین و دیگر اقلام مجازی دیسنترالند و سندباکس را تجربه کرده بودند، به افرادی که اطلاعات کمتری در این حوزه داشتند مشاوره می‌دادند. یا به‌عنوان واسطه از جانب آن‌ها اقدام به خرید زمین در این پلتفرم‌ها می‌کردند.
گفتنی است برخی از این پلتفرم‌ها پس از چند روز مطالب مربوط به خریدوفروش زمین در متاورس یا سرمایه‌گذاری در متاورس را از فهرست آگهی‌های خود حذف کردند.
همان طور که احتمالاً می‌دانید، خرید و فروش زمین یا هر محصول مجازی دیگری که به پلتفرم‌های فعال در حوزه متاورس مربوط است، معمولاً در بازارهای اختصاصی این پلتفرم‌ها یا بازارهای شناخته‌شده خریدوفروش توکن‌های غیرمثلی (NFT) انجام می‌شود.
بنابراین برای خرید زمین در پلتفرم‌های فعال در حوزه متاورس هیچ نیازی به مراجعه به واسطه‌ها نیست و اگر شخصی تجربه کار با پلتفرم‌های حوزه ارز دیجیتال را داشته باشد، می‌تواند با متصل‌کردن کیف پول خود به دیسنترالند، سندباکس یا سایر برنامه‌ها، اقلام مجازی را بخرد یا بفروشد.
متاورس در ایران در سال‌های اخیر در وضعیت روبه‌رشدی قرار داشت. از سال ۱۴۰۰ تاکنون رویدادهای متاورسی داخلی و بین‌المللی زیادی در ایران برگزار شد. همچنین شرکت‌ها و مجموعه‌های زیادی اقدام به آموزش متاورس و برگزاری دوره و وبینار کردند. انجمنی با نام انجمن متاورس ایران در سال ۱۴۰۰ تشکیل شد و متاورس‌های ایرانی شروع به فعالیت کردند.
اولین متاورس ایرانی پروژه‌ای به نام KishVR بود. KishVR نتیجه همکاری توسعه‌دهندگانی از ایران و قطر بود. این متاورس با الهام از جزیره کیش طراحی شده بود و سه لایه داشت:
- لایه اول یا همان نوار ساحلی که مخصوص تأسیس کلوپ‌های تفریحی بود
- لایه دوم که به ساختمان‌های تجاری اختصاص داشت
- لایه سوم که برای ساختمان‌های استراتژیک‌تر مانند فرودگاه‌ها بود
البته بد نیست اشاره کنیم که سابقه متاورس در جهان و در ایران طولانی‌تر است. برخی از افراد متاورس را معادل واقعیت مجازی در نظر می‌گیرند. این تعریف به‌نوعی غلط هم نیست. حقیقت این است که متاورس در حالت ابتدایی خود همان واقعیت مجازی یا VR است. با این تعریف، اولین ورود متاورس به ایران با بازی‌های واقعیت مجازی بود.
چالش‌های متاورس در ایران
با وجود تاریخچه‌ای که از متاورس در ایران عنوان کردیم، این مفهوم در کشور ما با چالش‌هایی هم همراه است. مهم‌ترین چالش‌های متاورس در ایران عبارت‌اند از:
- فیلترینگ
- قانون‌گذاری
- کم بودن آگاهی
- هویت
فیلترینگ
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که می‌تواند متاورس را در کشور ما تهدید کند بحث فیلترینگ است. البته پلتفرم‌های متاورسی معروفی همچون دیسنترالند و سندباکس هنوز در ایران فیلتر نشده‌اند. بااین‌حال، خطر فیلترینگ را نمی‌توان به‌طور کلی نادیده گرفت و بهتر است از IP ایران برای ورود به این پلتفرم‌ها استفاده نکنید.
قانون‌گذاری
یکی از چالش‌های دیگر بحث قانون‌گذاری است. متاورس هنوز در کشور ما به‌طور رسمی قانون‌گذاری نشده است. البته این به‌معنای غیرقانونی‌بودن آن نیست، اما قانون‌گذاری‌های احتمالی آینده ممکن است روی استفاده از آن تأثیر بگذارند.
کم بودن آگاهی
کم بودن آگاهی یکی از عواملی است که منجر به سوءاستفاده از فناوری‌های جدید و بدبین‌شدن افراد نسبت به این فناوری‌ها می‌شود. همین مسئله در ارتباط با ارزهای دیجیتال هم وجود داشت و اکنون در ارتباط با متاورس به‌عنوان یکی از دستاوردهای این ارزها هم وجود دارد.
افزایش آگاهی درباره فناوری‌های جدید به شما کمک می‌کند بدون نیاز به واسطه به دنیای آن‌ها وارد شوید. این مسئله به‌طور ویژه درمورد بلاک چین و ارزهای دیجیتال صدق می‌کند. ماهیت بلاک چین تمرکززدایی و حذف واسطه‌هاست و اتکا به واسطه‌ها برای ورود به دنیای بلاک چین نه‌تنها ضروری نیست، بلکه مشکل‌ساز است.
هویت
این چالش تنها محدود به کشور ما نیست. مسئله هویت پس از ظهور مفاهیمی مانند متاورس و هوش مصنوعی به یک چالش تبدیل شد.
آیا هویت انسان‌ها در جهان‌های مجازی مانند متاورس می‌تواند جایگزین هویت واقعی آن‌ها شود؟ هویت دیجیتال تا چه اندازه قابل‌اعتماد است؟ خطرات هویت دیجیتال چیست؟ قانون‌گذاری‌های مرتبط با هویت دیجیتال به چه صورت است؟ این‌ها سؤالات و نگرانی‌هایی هستند که در ارتباط با متاورس باید به آن‌ها پاسخ داده شود.
لوازم موردنیاز برای ورود به دنیای متاورس در ایران
برای ورود به دنیای متاورس در ایران به لوازمی نیاز دارید که برخی از آن‌ها ضروری و برخی دیگر اختیاری هستند. برخی از لوازم موردنیاز برای ورود به دنیای متاورس در ایران عبارت‌اند از:
- کامپیوتر، تبلت یا گوشی هوشمند
- توکن متاورس مورد نظر
- کیف پول ارز دیجیتال
- تجهیزات جانبی مانند هدست و عینک واقعیت مجازی
کامپیوتر، تبلت یا گوشی هوشمند
قطعاً اولین چیزی که برای ورود به دنیای متاورس نیاز دارید، دستگاهی است که به اینترنت متصل باشد. این دستگاه می‌تواند یک گوشی هوشمند یا تبلت باشد. اما برای تجربه بهتر متاورس، بهتر است از سیستم یا یک لپ‌تاپ قوی کمک بگیرید.
توکن متاورس مورد نظر
دقیقاً مانند دنیای واقعی، برخی پلتفرم‌های متاورسی به ارزهای دیجیتال برای خرید دارایی‌های دیجیتال از جمله توکن‌های غیرمثلی نیاز دارند. برای طی‌کردن مراحل، واردشدن به دنیاهای جدید، خرید یا آنلاک‌کردن اقلام، تقویت آواتار و کارهایی از این دست به توکن دیجیتال نیاز خواهید داشت.
کیف پول ارز دیجیتال
برای ورود به متاورس به یک کیف پول وب ۳ نیاز دارید که توکن‌های دیجیتال شما در آن ذخیره شده باشند. این کیف پول دیجیتال به متاورس متصل می‌شود و تراکنش‌‌ها را امکان‌پذیر می‌کند.
تجهیزات جانبی مثل هدست و عینک واقعیت مجازی
تجهیزات جانبی‌ای مانند هدست و عینک واقعیت مجازی از ملزومات استفاده از متاورس نیستند، اما استفاده از آن‌ها (مخصوصاً بسته‌به نوع متاورسی که قصد ورود به آن را دارید) می‌تواند تجربه بهتری از کار با متاورس ارائه کند.
سؤالات متداول
برای ورود به متاورس در ایران باید از کجا شروع کرد؟
متاورس یک فناوری غیرمتمرکز و جهانی است که برای ورود به آن به یک کیف پول وب ۳، مقداری ارز دیجیتال و یک دستگاه متصل به اینترنت نیاز دارید.
قیمت متاورس در ایران چگونه است؟
متاورس جهانی مجازی است که اقلام و زمین‌های مختلف را می‌توان در آن خریداری کرد. قیمت هرکدام از این اقلام یا هر تکه از این زمین‌ها بسته‌به پلتفرم متاورسی و ویژگی‌های آن متفاوت است.
آیا متاورس قانونی است؟
متاورس هنوز در ایران قانون‌گذاری نشده است. این به این معناست که متاورس در ایران غیرقانونی نیست. اما قانون‌گذاری‌های احتمالی آینده ممکن است روی آن تأثیر بگذارد.
آینده متاورس در ایران چگونه است؟
متاورس یک پدیده جهانی است و آینده آن به عواملی همچون آینده تمرکززدایی و ارزهای دیجیتال بستگی دارد. البته عواملی همچون فیلترینگ و قانون‌گذاری‌های آینده می‌توانند بر کاربرد متاورس در ایران تأثیرگذار باشند.
*محمد‌امین علی‌یاری
