به گزارش بنکر (Banker)، تازه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد، فقط در نیمه نخست امسال ۱۳.۵بیلیارد (میلیون میلیارد) تومان پول دراقتصاد ایران تراکنش شده است. با توجه به تخمین‌های موجود از حجم نقدینگی به نظر می‌رسد در نیمه نخست امسال کل حجم نقدینگی، دست‌کم ۶.۵بار در مجموعه اقتصاد ایران چرخیده است.
یکی از متغیرهای مهم دراقتصاد، سرعت گردش پول است که روی تورم، تولید و حتی حجم پول درگردش اثرات مهمی برجا می‌گذارد. این مولفه به واسطه ارتباط پیچیده و کاملا متقابل عوامل اقتصادی با یکدیگر، می‌توانند بر دیگر متغیرهای کلان اقتصادی هم تأثیرگذار باشند، یا از آنها تأثیر بگیرند. منظور از سرعت گردش پول، تعداد دفعاتی است که به وسیله یک واحد پولی در زمان محدود و مشخص، اعمال گوناگون انجام می‌گیرد.
یکی از مهم‌ترین متغیر‌هایی که رفتار اقتصادی مردم و سرعت گردش پول را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، تورم انتظاری است. در دوره‌های تورمی، ارزش پول کاهش می‌یابد و عاملان اقتصادی پول را از خود دور می‌کنند؛ زیرا جامعه تمایلی برای نگهداری پول ندارد. به این طریق پول در جریان معاملات قرار می‌گیرد و سرعت گردش پول افزایش می‌یابد. در اقتصاد ایران، تورم همواره نوسان زیادی داشته، درنتیجه سرعت گردش پول نیز دستخوش تغییرات قابل توجهی بوده است.
از ابتدای دهه۹۰ به‌دلیل نهادینه شدن تورم سرعت گردش پول در اقتصاد ایران افزایش یافته و از سطح ۶.۸درصد به ۷ تا ۸درصد رسیده و براساس آمارهای موجود تاکنون بیشترین میزان گردش نقدینگی مربوط به سال۱۳۹۳ بوده و به ۹.۵مرتبه رسیده که این امر نشان می‌دهد کل حجم نقدینگی در سطح جامعه، به‌طور متوسط ۹.۵بار گردش داشته است.
علت رشدگردش نقدینگی در این سال این بودکه سطح تورم یک سال قبل و در سال۱۳۹۲ به محدوده ۳۱درصد رسید؛ بنابراین تمایل به نگهداری پول در سال۱۳۹۲ کاهش و سرعت گردش پول به رقم قابل توجه ۸.۳ بار افزایش یافت. ادامه افزایش تورم و افزایش آن تا سطح تقریبا ۳۵درصدی باعث پول‌زدایی عمده از عاملان اقتصادی در سال۱۳۹۳ شد و سرعت گردش پول به رقم قابل توجه ۹.۵واحد افزایش یافت.
براساس گزارش همشهری، هنوز در مورد سرعت گردش پول در شرایط حاضر اطلاعی در دست نیست و با توجه به اینکه در کنار تورم اقتصاد در دوره رکود به سر می‌برد محاسبه دقیق آن دشوار است. اما با توجه به اینکه سطح تورم سالانه به ۴۲.۷درصد رسیده به‌نظر می‌رسد سرعت گردش پول بار دیگر افزایش یافته است. ضمن اینکه رقم نقدینگی هم به ۲۱۲۶هزار میلیارد تومان رسیده و سالانه ۲۵درصد رشد می‌کند.
حجم تراکنش‌ها
تازه‌ترین اطلاعات بانک مرکزی نشان می‌دهد در نیمه نخست سال ۱۳.۵بیلیارد تومان نقدینگی از طریق شبکه‌های شتاب، ساتنا، پایا، چکاوک وشاپرک گردش شده که از این مقدار سهم ساتنا با ۴۶درصد بیش از سایر شبکه‌ها بوده، بعد از آن ۱۷درصد کل تبادلات مالی به شبکه شتاب اختصاص داشته که توسط آن ۲.۳میلیون میلیارد تومان پول دادوستد شده است.
طبق اعلام بانک مرکزی، در نیمه نخست امسال درسامانه شتاب تعداد ۴.۲میلیارد تراکنش پردازش و مبلغ ۲۲، ۸۷۱،۰۲۷میلیارد ریال تسویه صورت گرفته که نسبت به دوره مشابه در سال قبل به‌ترتیب ۲۵ و ۲۷درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین در سامانه شاپرک تعداد ۲۷، ۶۵۸ میلیون تراکنش پردازش و مبلغ ۱۴، ۷۵۳، ۳۰۴میلیارد ریال تسویه صورت گرفته که نسبت به دوره مشابه در سال قبل به‌ترتیب ۲۸ و ۲۶درصد رشد را نشان می‌دهد.
در سامانه پایا تعداد ۸۷۴میلیون تراکنش پردازش و مبلغ ۱۹، ۰۹۷،۴۷۸میلیارد ریال تسویه انجام شد که نسبت به دوره مشابه در سال قبل به‌ترتیب ۳۳ و ۳۰درصد رشد را نشان می‌دهد. آمارها حاکی از آن است که در سامانه ساتنا تعداد ۶،۱۳ میلیون تراکنش با مبلغ ۶۱، ۸۷۸،۱۴۷ میلیارد ریال تسویه صورت پذیرفته است که نسبت به دوره مشابه در سال قبل به‌ترتیب ۸۲ و ۱۴۴درصد رشد را نشان می‌دهد.
در سامانه چکاوک تعداد ۴۷میلیون چک تبادل شده که مبلغ چک‌های مذکور ۱۵، ۸۲۵، ۹۹۹میلیارد ریال است که نسبت به دوره مشابه در سال قبل ۲۱- و ۶- درصد کاهش را نشان می‌دهد. ضمنا در۶ماه اول سال ۱۳۹۸تعداد تراکنش‌های سامانه صیاد به عدد ۵۳، ۷۴۷،۱۱۵ رسید که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۴۱۶، ۴۹درصد رشد را نشان می‌دهد.رشد تعداد تراکنش‌های مذکور تحت‌تأثیر ایجاد سرویس استعلام است که در ۶ماه اول سال۱۳۹۷ هنوز ایجاد نشده بود.
رشد شدید نقدینگی
آمارهای جدید متغیرهای پولی به‌غیر از رشد گردش پول حاکی از رشد قابل توجه سایر مولفه‌های پولی است واین مسئله نشان می‌دهد که در ۶ماه اول امسال به‌طور متوسط در هر ماه، ۴۰هزار و۶۰۰ میلیارد تومان به حجم نقدینگی و ۴۶۰۳میلیارد تومان به حجم پایه پولی افزوده شده است. این اطلاعات نشان می‌دهد فقط در ۶ماه اول امسال حجم نقدینگی با ۱۲.۹درصد افزایش معادل ۲۴۳هزارو۶۱۰ میلیارد تومان به ۲۱۲۶هزار میلیارد تومان رسیده است. به‌عبارت دیگر، در سال‌جاری هر‌ماه به‌طور متوسط ۴۰هزارو۶۰۰ میلیارد تومان به حجم نقدینگی افزوده شده است.
درصورتی که این روند تا پایان سال ادامه یابد، میزان نقدینگی برای اسفند امسال با ۲۵.۸درصد رشد به ۲۳۷۰هزار میلیارد تومان خواهد رسید. البته به‌نظر می‌رسد این روند افزایشی باشد؛ زیرا فقط در شهریور‌ماه نقدینگی ۵۰هزار میلیارد تومان رشد کرده است. همچنین در یک سال منتهی به شهریور‌ماه امسال ۴۵۴هزار و ۱۳۰میلیارد تومان به حجم نقدینگی اقتصاد ایران افزوده شده که رشد ۲۵.۶درصدی را نشان می‌دهد. میزان پایه پولی در پایان شهریور‌ماه امسال به عدد ۲۹۳هزار و ۳۱۰میلیارد تومان رسیده که نسبت به شهریور‌ماه سال گذشته ۲۵.۰۷درصد رشد داشته است.
در ۱۲ماه منتهی به شهریور‌ماه امسال ۵۸هزارو۸۰۰ میلیارد تومان به حجم کل پایه پولی (خلق پول از مسیر بانک مرکزی) اضافه شده که از این میزان ۲۷هزارو۶۲۰ میلیارد تومان آن در ۶ماه اول سال۹۸ خلق شده است. بنابراین در سال۹۸ هر ماه به‌طور متوسط ۴۶۰۳میلیارد تومان پول پرقدرت بانک مرکزی خلق شده است.
*در نیمه نخست امسال کل حجم نقدینگی دست‌کم ۶.۵ بار در اقتصاد ایران چرخیده است
*ساتنا با ۶.۲بیلیارد تومان گردش مالی بیشترین حجم تراکنش‌ها را در میان ۵سامانه عمده نقل و انتقال پول در اختیار دارد
