به گزارش بنکر (Banker)، بعد از اختلاف آماری مرکز آمار ایران و بانک مرکزی در ماجرای انتشار آمار رشد اقتصادی، بار دیگر اطلاعاتی از سوی مرکز آمار ایران منتشر شده که در مقایسه با وضعیت موجود اقتصاد خانوارها جای تأمل دارد. مرکز آمار ایران در طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار، متوسط هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی را با بررسی ۱۹هزار و ۸۹۸خانوار نمونه در نقاط شهری و ۱۸هزار و ۴۳۰خانوار نمونه در نقاط روستایی برآورد و منتشر کرده است که نتایج آن از وضعیت مساعد میانگین وضعیت اقتصادی خانوارها حکایت دارد. به‌نظر می‌رسد نتایج نسبتاً عجیب‌وغریب طرح مرکز آمار، مربوط به وضعیت خانوارهایی باشد که مورد پرسشگری واقع شده‌اند.
سبقت رشد درآمدها از رشد هزینه
بررسی آمارهای منتشرشده از دخل‌وخرج خانوارهای ایرانی در سال۹۸ نشان می‌دهد میانگین درآمد سالانه اظهارشده توسط یک خانوار شهری ۵۴میلیون و ۱۰۰هزار تومان بوده که نسبت به سال۹۷ حدود ۲۴.۴درصد افزایش دارد. این در حالی است که در این آمارها، هزینه کل خالص سالانه یک خانوار شهری در سال گذشته ۴۷میلیون و ۴۳۷هزار تومان بوده که نسبت به سال۹۷ فقط ۲۰.۶درصد افزایش داشته است. به‌عبارت‌دیگر، نتیجه بررسی‌های مرکز آمار ایران این است که در سال گذشته با درنظر گرفتن تورم ۳۴.۴درصدی برای خانوارهای شهری در سال۹۸، هزینه آنها فقط ۲۰.۶درصد رشد داشته و در مقابل روند رشد درآمدهای آنها بهبود یافته؛ به‌گونه‌ای که میزان رشد درآمدها ۳.۸درصد از رشد هزینه‌ها بیشتر بوده است. به گزارش مرکز آمار ایران، بررسی وضعیت منابع درآمد خانوارهای شهری در سال گذشته نشان می‌دهد که هزینه خانوارها ۳۲.۵درصد درآمد از مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، ۱۶.۱درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۵۱.۴درصد از محل درآمدهای متفرقه تأمین شده است.
متوسط هزینه خانوار شهری ۴میلیون شد
بررسی اطلاعات منتشره نشان می‌دهد در سال گذشته، میانگین ماهانه هزینه خالص خانوارهای شهری ایران ۳میلیون و ۹۵۳هزار تومان بوده که از این میزان ۲۴.۸درصد به هزینه‌های خوراکی، آشامیدنی و دخانی اختصاص داشته و ۷۵.۲درصد از آن مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است. ضمناً در بین هزینه‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم با ۲۲درصد به هزینه گوشت و در بین هزینه‌های غیرخوراکی بیشترین سهم با ۴۸درصد مربوط به هزینه مسکن، سوخت و روشنایی اختصاص داشته است. به‌عبارت‌دیگر، در سال گذشته به‌طور میانگین هر خانوار شهری ۲میلیون و ۵۸۵هزار تومان برای خرید گوشت صرف کرده و ۱۷میلیون و ۱۲۸هزار تومان از هزینه خانوار نیز به مسکن و انرژی استفاده‌شده در مسکن اختصاص داشته است.
رشد درآمد در روستاها
اوضاع دخل‌وخرج در خانوار روستایی نیز براساس گزارش مرکز آمار ایران روبه‌راه و مساعد به‌نظر می‌رسد؛ به‌گونه‌ای که خانوارهای روستایی کشور، در شرایطی که سال۹۸ را با نرخ تورم ۳۷.۳درصدی پشت سر گذاشته‌اند، هزینه‌های آنها فقط ۲۱.۷درصد افزایش داشته که در مقایسه با نرخ تورم چندان بالا نیست ضمن اینکه میانگین خالص درآمدهای آنها در سال۹۸ نیز با رشد ۲۷.۴درصدی مواجه شده که ۵.۷درصد بالاتر از رشد هزینه‌هاست.
طبق اعلام مرکز آمار ایران، در سال گذشته متوسط هزینه کل خالص سالانه یک خانوار روستایی ۲۶میلیون و ۱۰۰هزار تومان بوده که ۱۰میلیون و ۲۶۶هزار تومان با سهم ۳۹.۳درصد مربوط به هزینه‌های خوراکی و دخانی و ۱۵میلیون و ۸۳۴هزار تومان با سهم ۶۰.۷درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است. براساس این گزارش، در میان هزینه‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم معادل ۲۲درصد، مربوط به هزینه آرد، رشته، غلات، نان و گوشت، و در بین هزینه‌های غیرخوراکی، بیشترین سهم معادل ۳۰درصد مربوط به مسکن، سوخت و روشنایی بوده است.
از سوی دیگر متوسط درآمد سالانه اظهارشده توسط خانوارهای روستایی موردبررسی در سال گذشته، ۲۹میلیون و ۷۰۲هزار تومان بوده که نسبت به سال قبل ۲۷.۴درصد افزایش داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد درآمد خانوارهای روستایی در سال گذشته ۳۰.۷درصد از مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، ۳۳.۵درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۳۵.۸درصد از محل درآمدهای متفرقه خانوار تأمین شده است.
استان تهران؛ پیشتاز درآمد و هزینه
جریان هزینه و درآمد خانوارها در سال۹۸ به تفکیک استان‌ها به این صورت بوده که خانوارهای شهری استان تهران با میانگین هزینه ۷۲میلیون و ۷۱۷هزار تومانی در صدر فهرست پرخرج‌ترین خانوارهای کشور قرار گرفته‌اند و در مقابل خانوارهای استان کرمان با میانگین هزینه سالانه ۲۶میلیون و ۳۲۰هزار تومانی، کم‌هزینه‌ترین خانوارهای کشور بوده‌اند.
در طرف درآمدها، میانگین درآمدهای خانوارهای استان تهران در سال گذشته ۸۱میلیون و ۳۱۷هزار تومان برآورد شده که بالاترین رقم در کشور محسوب می‌شود و در مقابل خانوارهای استان کرمان با میانگین درآمد ۳۴میلیون تومانی، کمترین متوسط درآمد سالانه را داشته‌اند.
از دیگر نکات جالب در اطلاعات منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران این است که ضریب جینی (وضعیت شکاف طبقاتی در جامعه) در سال۹۸ نسبت به سال۹۷ کاهش یافته و از ۴۰درصد در سال۱۳۹۷ به ۳۹.۹درصد در سال۹۸ رسیده است. براساس این آمارها، شاخص ضریب جینی خانوارهای شهری در سال۹۷ برابر با ۳۹.۴درصد بوده که در سال۹۸ تا ۳۸.۲درصد کاهش پیدا کرده و برای خانوارهای روستایی ۳۵.۹درصد در سال۹۷ به ۳۵.۳درصد رسیده است.
